|
Topshiriq. 1.“Hujjatlar tarixi” mavzusida matn tuzish. Ish yuritish terminlarining lug’atini tuzish.
2.O`zbеkiston Rеspublikasining «Davlat tili haqida»gi qonuni 8-14-moddalarini o`qib o`rganing.
TESTLAR
Bildirishnomaning rus tilida nomlanishi
A) prikaz
B) raport
C) raspiska
D) protokol
2. Rezyume so‘zining ma’nosi
A) arabcha resume - «qisqa, qisqartirilgan»
B) italyancha resume - «qisqa, qisqartirilgan»
C) ruscha resume - «qisqa, qisqartirilgan»
D) fransuzchadan resume - «qisqa, qisqartirilgan»
3. “Muxbirimiz voqea ro'y bergan joydan xabar beradi”, “voqeaga guvoh bo'lganlarning so'ziga ko'ra”, “muxbirimizning xabar berishicha” kabi iboralar qaysi uslubda qo'llaniladi
A) rasmiy uslub
B) publitsistik uslub
C) ilmiy uslub
D) badiiy uslub
4. Qaysi javobda publitsistik uslubga to'g'ri ta’rif berilgan
A) ish yuritish qog'ozlari uslubi
B) ommaviy axborot vositalari uslubi
C) atamalarga tayanib, fikrni aniq va ixcham shaklda bayon qiluvchi uslub
D) voqelikni badiiy tasvir vositalari orqali ifodalash uslubi
mavzu. Hujjat turlari va xususiyatlari. Shaxsiy ish qog‘ozlari uslubi.
Tayanch so‘z va iboralar: hujjat turlari, ichki hujjatlar,tashqi hujjatlar,namunaviy ish hujjatlari, shaxsiy ish qog’ozlari
SAVOLLAR
Hujjat turlarini sanang.
Ichki hujjatga qaysilar kiradi?
Murakkab hujjat deb nimaga aytiladi?
Rasmiy hujjatlarning shaxsiy hujjatlardan farqini ayting.
Hujjatshunoslikda hujjatlar bir necha jihatlarga ko‘ra tasnif qilinadi.
Tasnifnomada mutlaqo bir xil guruhlantirish mavjud bo‘lmasa-da, har qalay ularni bir qadar yagonalashgan holda guruhlantirish mumkin.
Hujjatshunoslikdagi ana shu an’anaga ko‘ra ish yuritishdagi hujjatlar quyidagicha tasniflanadi: 1.Tuzilish o‘rniga ko‘ra ichki va tashqi hujjatlar farqlanadi:
Ichki hujjat – muassasa yoki korxonani o‘zida tuziladigan va shu korxona ichida foydalaniladigan hujjatlardir. Bularga xodimning shaxsiy varaqasi, majlis bayonnomasi, ichki buyruq va boshqalar kiradi.
Tashqi hujjat – korxonaga, boshqa tashkilot va ayrim shaxslardan keladigan
hujjatlardir. Bularga taklifnoma, ishonchnoma, yo‘riqnoma, kafolat xati, tavsiyanoma va boshqalar kiradi.
Mazmuniga ko‘ra sodda va murakkab hujjatlar farqlanadi:
Sodda hujjat – bir masalani o‘z ichiga oladigan hujjatdir. Bularga ariza, e’lon,
tilxat, kafolat xati va boshqalar kiradi.
Murakkab hujjat – bir necha masalani o‘z ichiga olgan hujjatdir. Bularga shartnomalar ma’lumotnoma, rejalashtirilgan hisobot hujjatlari va boshqalar kiradi. Mazmun bayonining shakli jihatidan xususiy, namunaviy, qolipli hujjatlar farqlanadi.
Xususiy hujjatlar – tashkilotlarda matnning o‘ziga xosligi, betakrorligi, mazmun bayoni erkin bo‘ladigan hujjatlardir. Bularga xizmat, so‘rov, iltimos, javob,
kafolat, axborot xatlariva boshqalarkiradi.
Namunaviy hujjatlar – boshqaruvning muayyan bir vaziyatlari bilan bog‘liq, bir-biriga o‘ xshash va ko‘p takrorlanadigan masalalar yuzasidan tuzilgan matnlarni o‘z ichiga oladigan hujjatlardir. Bularga tavsiyanoma, ariza, e’lon, taklifnoma va boshqalar kiradi.
Qolipli hujjatlar – odatda, oldindan tayyorlangan bosma ish qog‘ozlariga yoziladigan hujjatlardir. Butur hujjatlarga nisbatan ko‘pincha «yozmoq» emas, balki «to‘ldirmoq» so‘zi ishlatiladi. Bularga ish haqi yoki yashash joyi haqidagi ma’lumotnomalar, mehnatga layoqatsizlik varaqasi, ayrim dalolatnomalar, xizmat safari guvohnomalari va boshqalar kiradi.
4.Tegishlilik jihatiga ko‘ra xizmat (rasmiy) va shaxsiy hujjatlar farqlanadi: Xizmat (rasmiy) hujjatlari – tayyorlanishiga ko‘ra tashkilot yoki mansabdor
shaxslarga tegishli hujjatlardir. Bularga ishga qabul qilish buyruqlari va boshqalar kiradi.
Shaxsiy hujjat – yakka shaxs tomonidan yoziladigan, ularning xizmat faoliyatlaridan tashqaridagi yoki jamoat ishlarini bajarish bilan bog‘liq masalalarga tegishli bo‘ladigan hujjatlardir. Bularga shaxsiy ariza, shikoyat va boshqalar kiradi.
Hujjatlarning tayyorlanish xususiyati va darajasi ham benihoya katta. Bu jihatiga ko‘ra hujjatlar quyidagicha tavsiflanadi:
Asl nusxa – asli birinchi rasmiy nusxasidir.
Nusxa – asl nusxaning aynan qayta ko‘chirilgan shakli, uning o‘ng tomonidagi yuqori burchagiga «Nusxa» degan belgi qo‘yiladi.
Ikkinchi nusxa – asl nusxa yo‘qolgan hollarda hujjatning ikkinchi nusxasi (dublikati) beriladi va u asl nusxa bilan teng huquqlidir.
Ko‘chirma nusxa – ba’zan muayyan hujjatga emas, uning bir qismiga ehtiyoj tug‘iladi, bunda ko‘chirma olinadi. Nusxa va ko‘chirmalar notarius, kadrlar bo‘limi va shu kabilar tomonidan tasdiqlangach huquqiy kuchga ega bo‘ladi.
Erkin nusxa – hujjatda axborot to‘la ifodalansa u asliga muvofiq kelmaydi. Erkin nusxada muhr o‘rniga “muhr” deb, imzo o‘rniga “imzo” deb, gerb o‘rniga «gerb» deb yozib qo‘yiladi.
TESTLAR
Sodda hujjatlarni toping.
E’lon, kafolat xati
Shartnoma
Hisobot
B va C
Murakkab hujjatlarni toping.
E’lon, kafolat xati
Shartnoma
Hisobot
B va C
Tashkiliy hujjatlarga qaysi hujjatlar kiradi ?
A) Buyruq, buyruqdan ko'chirma, ko'rsatma, farmoyish
B) Ariza, bayonnoma, bildirishnoma, dalolatnoma
C) Guvohnoma, yozriqnoma, nizom , ustav, shartnoma
D) Adres, taklifnoma , telegramma, xatlar
4. Qaysi uslub uchun frazeologik birikma ishlatilishi xos emas ?
A) Ilmiy va badiiy
B) Badiiy va rasmiy
C) Ilmiy va rasmiy
D) So’zlashuv va ilmiy
5. Adabiy me'yorning qanday ko'rinishi mavjud?
A) Fonetik
B) Uslubiy
C) Imloviy
D) Og‘zaki va yozma
Do'stlaringiz bilan baham: |
