O `zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi Toshkent farmatsevtika instituti Farmatsevtik kimyo kafedrasi dori vositalarining instrumental tahlil usullari fanidan o`quv-uslubiy majmua

Dori moddalarning qotish haroratini aniqlash
Moddaning suyuq holatdan qattiq holatga o’tishidagi qisqa vaqt oralig’idagi doimiy, eng yuqori harorat qotish harorati deyiladi.

3-rasm. Qotish haroratini aniqlash uskunasi. a—devorlari qalin shishadan yasalgan ichki probirka; b—termometr; d—aralashtirgich; e—tashqi probir­ka; g—stakan; f—stakandagi suyuqlikning haroratini o’lchaydigan ter­mometr.

Qotish harorati aniqlanuvchi uskuna devorlari qalin, ichki diametri 20±l mm, tiqinli probirka — a, termometr — b, aralashtirgich — d,diametri 35 mm bo’lgan devorlari qalin tashqi probirka - e va 1000 ml hajmli stakan — f dan iborat (3-rasm).
Aniqlash tartibi:
Suyuq agregat holatidagi 10 g aniqlanuvchi modda (modda qattiq bo’lsa, pastroq haroratda suyultirib olinadi) uskunaning ichki probirkasiga solinib, simob sharchasi aniqlanuvchi modda qatlamining o’rtasida turadigan qilib termometr o’rnatiladi. So’ngra probirka modda bilan birgalikda tashqi probirkaga mahkamlanib, harorati kutilayotgan qotish haroratidan 5⁰C ga past suyuqlik solingan stakanga joylashtiriladi. Aniqlanuvchi moddani aralashtirib turilib, har 30 sekundda harorat kuzatib boriladi. Dastlab haroratning sekinlik bilan pasayishi qattiq faza hosil bo’lgach, ma’lum muddatga doimiy qolishi, so’ng yana pasayishi kuzatiladi. Moddaning qotishi boshlangan dastlabki doimiy harorat belgilanib, qotish harorati deb belgilanadi.
Kutilgan qotish haroratida modda suyuqligicha qolgan taqdirda, u yana 1 – 2⁰C ga sovitilib, aniqlanuvchi moddaning kristall zarrachasini qo’shish orqali qotishga erishiladi.