O `zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi Toshkent farmatsevtika instituti Farmatsevtik kimyo kafedrasi dori vositalarining instrumental tahlil usullari fanidan o`quv-uslubiy majmua

V_N=K∙ V_S
Proporsionallikkoeffitsienti(K)bo‘linishdagitermodinamikkoeffitsientgatengbo‘lib, bo‘linishxromatografiyasidauNernstbo‘linishkoeffitsientigato‘g‘rikeladi.

Usulningoptimalsharoitinivatahlilvaqtinitanlish.

Dorimoddalariniyuqorisamaralisuyuqlikxromatografiyausulidatahliliniolibborishdaquyidagilarmaqsadgamuvofiq:

1. 
   Qisqavaqtoralig‘idaengasosiymoddaniajralishigaerishilishi
   
2. 
   Usuldafoydalanilgantexnikkamchiliklarengkambo‘lishi
   

Harbirtajribadadorimoddasinitahliliniolibborishdaqo‘zg‘almasvaqo‘zg‘aluvchanfazalarvao‘zigaxosharoratdaengyaxshivaengyuqorinisbiyushlanishga (α) egabo‘lishikerak. Hardoimma’lumharoratdavaengyaxshisistemalardanfoydalanishnatijasidakamsonlinazariylikobchalardanhamdaqisqakolonkalardanfoydalanishgaharakatqilishikerak. Anashularniinobatgaolganholatlardaquyidagitenglamaasosidaqulaypiklarniolishgaerishildi.
L ∙ ŋ
t_R =N∙N --------- (1+k₂)
K∙ΔR
t_R–umumiyushlanishvaqti
N-nazariylikopchalarsoni,
N-nazariylikopchalarningbalandligi
L-kolonkauzunligi, sm
ŋ-elyuatqovushqoqligi
ΔR -bosimnitushishi (dm/sm²)=10^-6atm.
K-termodinamikbo‘linishkoeffitsienti (r²)
k ₂– taqsimlanishqiymati

Formulaasosidaharxilelyuantlarichidanqulaypiklarnihosilbo‘lishiasosidaengkamqovushqoqlikkaegabo‘lganqo‘zg‘aluvchanfazanitanlabolishgaerishiladi. Kolonkalarnifoydalanishdarajasivamoddalarniajralishiularnisorbentbilanqandayto‘ldirilganigabog‘liqdir. Yuqorida aytibqtilishichamoddalarniyaxshiajralishiuchunqisqauzunlikdagikolonkalardanfoydalanishnitavsiyaetiladi. Bundaqisqauzunlikdagikolonkalarda, ma’lummeyordanazariylikobchalarnisaqlashdaniboratdir.

CHunkinazariylikobchalar, zarrachalarningkvadratqiymatigateskariproporsionaldir, shuninguchunhardoimqo‘zg‘almasqattiqfazakichiko‘lchamdagizarrachalaridanfoydalanishlozim. Ammoayrimholatlardaqo‘zg‘almasfazazarrachalarinikichiklashtirilgansarielyuantnikolonkaorqalio‘tishiqiyinlashadi, shuninguchunbundayholatlardaichkibosimnioshirishnitalabetiladi. Oddiybosimberuvchimoslamalar 300-400 atm., bosimniberishgaqodirdir. Bulargaasoslanibharbirholatniinobatgaolibishtutishnitavsiyaetiladi.
YUSSXusuliniolibborishdafoydalaniladigankolonkalargaqo‘yidagitalablarquyiladi:

1. 
   moddalarniajratishdarajasi
   
2. 
   tahlilniolibborishtezligi
   
3. 
   kolonkaniishlatishdarajasi.
   

Tahlilniolibborishdayaxshinatijalargaerishishuchunasosanserg‘ovaksirtlisorbentlardanfoydalanishnitavsiyaetiladi. SHubilanbirqatordatekshirilayotganmoddaningkonsentratsiyadavatahlilniuzoqroqolibborishnitavsiyaetiladi. Bundasistemadagibosimnioshirishhammaqsadgamuvofiqdir. Qo‘zg‘aluvchansistemauchunbir-qanchaerituvchilarberilganbo‘lsa, uholdaulardankamqovushqoqlikkaegabo‘lganerituvchilarnitanlashnitaklifetiladi. Bunganazariylikopchalarningsoninivaelyuatnibirmeyordagitezlikdaerituvchiniqovushqoqliginikamaytirilishiyordamidaerishiladi.