O zbek isto n respublikasi sog liqni saqlash

A’zo ichi arteriyalarining tarmoqlanish qonuniyatlari
A’zo ichi arteriyalarining arxitektonikasi shu a ’zo tuzilishi va 
faoliyatiga mos bo iad i.
Uzun naysimon suyaklarda diafiz arteriyasi suyakning o ‘rta 
qismidan kirib proksimal va distal tarmoqlarga bo iin ad i. Diafiz 
arteriyasi diafizning ichidan qon bilan ta ’minlaydi, tashqi zich 
moddasi esa suyak usti pardasi arteriyasidan qon oladi. Bundan 
tashqari, arteriyalar metafiz, apofiz va epifizlarga kiradi.
G ‘ovak suyaklarga qon tomirlar har tomondan kirib, suyak 
nuqtasi hosil b o ig a n joyga y o ‘naladi.
Boylamlar arteriyasi biriktimvchi to ‘qima tutamlari bo ‘ylab 
yo‘naladi va ular bilan birga harakat o ‘qiga perpendikular joylashadi.
150

---

Mushak arteriyasi mushak tolalariga parallel yo‘naladi va ularga 
perpendikular tolalar beradi.
Bo‘laklardan tuzilgan parenximatoz a ’zolarga arteriyalar, a’zo- 
ning o ‘rtasidan kirib, uning b o ‘laklariga qarab bo ‘linadi.
Naysimon tuzilishga ega bo‘lgan a ’zolarda qon tomirlar 
quyidagicha joylashadi:
a) nayning bo ‘ylama o ‘qiga parallel, bir tomonida arteriya 
yo‘naladi va undan to ‘g ‘ri burchak hosil qilib chiqqan ko‘ndalang 
tolalar nayni halqa shaklida o ‘rab oladi (ichaklar);
b) tomirlar a ’zo atrofida to‘r hosil qiladi va undan markazga qarab 
radiar tarmoqlar devor ichiga yo ‘naladi.
Vena tizimi
Venalar 
(venae) 
arteriyalarga qarama-qarshi yo ‘nalib, qonni 
a’zolardan yurakka olib bomvchi qon tomirlardir. Qon venalarda 
oqibgina qolmasdan, uning ayrim qismlarida (taloq venalari, 
jigaming darvoza venasi oqimlari, oyoqning vena chigallarida) 
to‘planadi. Venalar magistral va a ’zo venalariga bo ‘linadi.
Joylashishiga qarab yuza va chuqur venalar tafovut qilinadi. 
Venalaming devori arteriyaga nisbatan yupqa bo ‘lib uch qavatdan 
iborat (266-rasm). Tuzilishiga qarab venalar ikki turga: devorida 
silliq mushak b o ‘lgan venalar va mushak bo ‘lmagan venalarga 
bo‘linadi.
Mushakli venalar o‘z navbatida mushak qavati kuchli rivojlangan 
venalarga (jigaming darvoza venasi oqimlari, tananing pastki qismi 
va oyoq venalari), ulaming o ‘rta qavatida silliq mushak tolalari ko‘p 
boiadi. Mushak qavati kam rivojlangan venalarga tananing yuqori 
qismi va qo‘l venalari kiradi.
Mushaksiz venalarga bosh va orqa miyaning qattiq hamda 
yumshoq pardasi venalari, suyak, ko‘zning to‘r pardasi, taloq va 
yo‘ldosh venalari kiradi.
151

---