О. Р. Райимбердиева бухгалтерия ҳисоби, ИҚтисодий таҳлил ва аудит

3. Ахборот ҳажми бўйича:
а) якка баланс - фақат бир корхона ахборотини акс эттиради; 
б) йиғма баланс - барча корхоналар маблағларининг умумий ҳолатини акс эттирувчи 
суммаларни механик қўшиш йўли билан тузилади; 
в) консолидаллашган баланс. 
4. Фаолият ҳарактери бўйича:
а) асосий баланс - корхонанинг асосий фаолият тури ва уставига тўғри келадиган баланс; 
б) асосий бўлмаган баланс - корхонанинг бошқа фаолият турлари (ёрдамчи хўжаликлари, 
транспорт, тураржой-коммунал хўжалик ва ҳ.к.) бўйича тузиладиган баланс. 
5. Мулк шакли бўйича:
а) давлат корхоналари баланси; 
б) акционер жамиятлари баланси; 
в) муниципал (шаҳар бошқармасига қарашли) баланси; 
г) қўшма корхоналар, кичик ва хусусий корхоналар баланси. 
6. Акс эттириш объекти бўйича:
а) ҳуқуқий шахс бўлган корхонанинг мустақил баланси; 
б) алоҳида баланс (филиаллар, цехлар, бўлинмалар баланси). 
7. Тозаланиш усули бўйича:
а) брутто-баланси - бу барча тартибга солувчи моддаларни ўз ичига олувчи баланс; 
б) нетто-баланс - бу барча тартибга солувчи моддаларни чиқариб ташлаб тузилган баланс. 
Бизнинг Республикамизда нетто-баланси қўлланилади. 
13 
20 

---

ҳисобланади. Меҳнат воситалари таркибида ишлаб чиқариш қуроллари (машиналар, асбоб-
ускуналар, асбоблар) етакчи ролни ўйнайди. Ишлаб чиқариш қуроллари ёрдамида ишчи 
меҳнат буюмларини ташқи кўринишини ўзгартиради, уларга янги тус беради, уларни меҳнат 
маҳсулига айлантиради. Меҳнат воситаларига шунингдек иморатлар, иншоотлар, транспорт 
воситалари ва хўжалик инвентарлари ҳам киради. Улар ишлаб чиқариш жараёнини нормал 
амалга ошириш учун керакли шароитлар яратиб беради, уни тўғри ташкил этишга ёрдам 
беради. 
Меҳнат буюмлари
маҳсулот тайёрланадиган бошланғич материалдан иборат. Уларга 
хом ашё ва материаллар, ярим тайёр маҳсулот (фабрикат)лар ва тугалланмаган ишлаб 
чиқаришлар киради. Шу гуруҳга шунингдек ёрдамчи материаллар ва ёқилғи ҳам киради. 
Барча меҳнат воситаларда умумийлик шундан иборатки, улар фақат биргина ишлаб чиқариш 
циклида истеъмол қилиниб, ўзларининг қийматини тайёрланаётган маҳсулот таннархига 
бутунлай ўтказади.