Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zamonaviy uzluksiz ta

 ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
 
212 
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ 
ёшларда мутолаа кўникмаларини шакллантириб хақиқий китобхонни тарбиялаш асосий 
вазифамиз хисобланади. Маълумки, китобхонлик - тизимли жараён ҳисобланиб, кўпгина 
унсурларни ўз ичига олади. Мутолаа маданиятини англамасдан туриб, ўқувчи яхши 
китобхон бўла олмайди. Мутолаа маданияти аниқроқ қилиб айтадиган бўлсак, китобхонлик 
маданияти ҳақида турли адабиётларда турли фикрлар келади.
Замонавий адабиётларда китобхонлик маданияти ҳақида қуйидаги фикрларни 
кўришимиз мумкин. “Китобхонлик маданияти бу аввало китоб маҳсулотларини тўғри танлай 
олиш, бадиий адабиётни танлай билиш, китоб маҳсулотлари билан ишлай олиш,ушбу масала 
бир қанча омилларни ўз ичига қамраб олади. Яъни, болалар адабиёти, ўсмирлар адабиёти, 
ёшлар адабиёти ва катталар учун адабиётлар ҳамда махсус адабиётлар”. Китобхонлик 
маданияти хусусида В.А.Бородина ва С.М. Бородин, А.П.Кашкаров, З.Н.Овсянкиналар турли 
фикрларни келтиришган. Китобхонлик маданияти тушунчасни кенгроқ талқин қилишимиз 
учун аввало маданият тушунчасини маъносини таҳлил қилишимиз керак. Маданият маъноси 
аниқ ижтимоий ҳодисалар, воқеа ва жараёнлар, табиат билан инсон ўртасидаги боғлиқлик, 
тараққиёт қонунлари ётади. Инсон меҳнатининг маҳсули у яратган тафаккур дурдоналари 
“маданият” сифатида қабул қилинади ва тарихга мухрланади. Китобхонлик маданияти 
тушунчаси маънавий маданиятнинг туркумига киради.
Маънавий маданият - фан, санъат, адабиёт, фалсафа, ахлоқ, маърифат, ва бошқа инсон 
онги ва тафаккури билан боғлиқ бўлган ижтимоий ҳодисаларнинг йиғиндиси ҳисобланади. 
Маънавий маданиятнинг мухим таркибий қисмларидан бўлган фалсафий маданият ва 
педагогик маданият мутолаа қоидаларини ҳамда китобга бўлган мухаббат ва билимга 
интилиш масалалаларини ҳам ўз ичига олади. Бу эса умумий маънода ахборот олиш 
маданиятининг таркибига киради. Профессор Э.И.Йўлдошев “Ўқиш маданияти” 
тушунчасига шундай таъриф беради. “Ўқиш маданияти кенг қамровли тушунча бўлиб, 
китобга қизиқиш ва уни севишадабиёт билан кенгроқ танишишни, китобдан тўла равишда 
фойдаланишга ёрдам берувчи кўникма ва малакага эга бўлишни тақазо этади.