Neft va gaz1

II BOB.
NEFÒ KORXONALARINING JIHOZLARINI
ÒAYYORLASHDA ISHLAÒILADIGAN
ASOSIY MAÒERIALLAR

---

15
Po‘latning tarkibida qo‘shimcha sifatida har doim kremniy (0,1
– 0,35%), marganes (0,35 – 0,7%), oltingugurt (0,08 – 0,05%),
fosfor (0,03 – 0,05%) bo‘lib, ular po‘latning xususiyatiga har
xil ta’sir ko‘rsatadi. Po‘latni eritish vaqtida unga oz miqdorda xrom,
nikel, mis aralashib ketadi. Po‘latda bundan tashqari oz miqdorda
vodorod (0,001%), azot (0,001%) va kislorod (0,01%) bo‘ladi.
Bu gazlar ko‘rinmaydigan (yashirin) aralashmalar deb ataladi,
ular po‘latning sifatini pasaytiradi.
Xrom, nikel, molibden, vanadiy, volfram, alyuminiy,
marganes, kremniy va boshqa elementlar har xil nisbatda va miqdorda
po‘latning sifatini oshirish hamda legirlash uchun qo‘shiladi.
Neftni qayta ishlash korxonalari jihozlarining konstruksiyalari
uchun sifatli po‘latdan foydalaniladi. Ular, o‘z navbatida,
uglerodli past legirlangan va legirlangan po‘lat deb ataladi.
Po‘latning markasini tanlashda ko‘pgina omillarni hisobga olishga
to‘g‘ri keladi. Bularning orasida eng muhimlari, jihozning devorini
ekspluatatsiya qilish davridagi maksimal va minimal haroratidir,
chunki po‘latning mexanik xususiyatlari yuqori va past haroratda
keng o‘lchamda o‘zgaradi.