Neft-gazkimyo sanoati texnologiyasi

Berildi: 
Olindi: 
Boshlang’ich distillyat  
100 
Rafinat eritma          93,7 
Fenol 
200 
Rafinat 
(75,0) 
Fenolli suv 
7,0 
Fenol 
(18,7) 
(suv) 
/6,4/ 
Ekstrakt eritma         213,3 
(fenol) 
/0,6/ 
Ekstrakt 
(25,0) 
 
 
Fenol 
(181,9) 

---

58 
 
 
 
Suv 
(6,4) 
Jami: 
307,0 
Jami:                   
307,0 
4-jadval 
Moy frakstiyalarini fenol bilan tozalash qurilmasining material balansi 
Berildi:    
FR 350-420
0
S   
FR 420-490
0
S    Qoldiq FR 490
0
S 
Xom-ashyo               
100,0 
100 
100 
Fenol 
150,0 
220 
450 
Olindi: 
 
 
 
Rafinat 
66,7 
63,0 
66,5 
Ekstrakt 
32,8 
36,5 
33,0 
Fenol 
149,8 
219,7 
449,5 
Yo’qotildi: 
 
 
 
Xom-ashyo                 
0,5 
0,5 
0,5 
Fenol 
0,2 
0,3 
0,5 
Jami:                     
250,0 
320,0 
550,0 
 
5-jadval 
Moylarni erituvchilar bilan saylab tozalash ko’rsatkichlari 
 
 
Ko’rsatkichlar 
Fenol bilan tozalangan 
distillyat  moy. 
Fenol b-n         
tozalangan qoldiq 
moy. 
Furfurol b-n 
tozalangan qoldiq. 
Tozalan-
guncha 
Tozalan- 
gandan 
keyin 
Tozalan-
gun 
cha. 
Tozalan- 
gandan 
keyin. 
Tozalan-
guncha 
Tozalan- 
gandan 
keyin 
Moyni chiqishi, 
% (mass). 
- 
91,5 
- 
94 
- 
91,5 
100
o
 Sdagi 
yopishqoqlik, 
MM
2
/S 
10,6 
10,1 
19,7 
18,5 
25,8 
22,3 
Yopishqoqlik  
indeksi 
80 
85 
85 
90 
81 
83 
Kokslanishi 
0,29 
0,10 
0,55 
0,30 
0,8 
0,46 

---

59 
 
 
1.5. Moylarni juft erituvchilar bilan tozalash 
Juft  erituvchilar  asosan  sifatli  koldik  moylar  ishlab  chikarishda  kullaniladi. 
Jarayon  ikki  bir-biri  bilan  aralashmaydigan  xarakteri  turlicha  bo’lgan  erituvchilarni 
birgalikda  ishlatishga  asoslangan.  Ulardan  biri-suyuk  rafinat  xom  ashyoning 
qimmatbaxo komponentlarini (smolalarni, asfaltenlarni, polistiklik uglevodorodlarni) 
cho’kishiga  yordam  beradi,  ikkinchi  erituvchi  fenol  va  krezolni  aralashmasi  shu 
keraksiz komponentlarni yaxshi eritadi. Ikkala erituvchini fizik xossalari  bir-biridan 
keskin  farq  qilib  biri  ikkinchisida  juda  oz  miqdordan  eriydi.  Zichliklari  bilan  katta 
farq  qilganligi  sababli  ekstrakt  va  rafinat  eritmalari  ikki  qavatga  osongina  ajraladi  - 
oldin propan keyin  fenol- krezol aralashmasi. 
Neftni  qayta  ishlash  sanoatida  gudronni  propan  bilan  engil  deasfaltlanadi  va 
keyin  juft  erituvchilar  bilan  tozalanadi.  Bu  jarayon  natijasida  tozalangan  moy 
distillati va ekstrakt hamda asfalt ajratib olinadi.  
Rafinatni  sifatiga  va  olingan  miqdoriga  homashyo  va  erituvchini  nisbati  va 
fenol-krizol  aralashmasini  tarkibi  ta’sir  ko’rsatadi.  Bu  faktorlar  tajriba  yo’li  bilan 
aniqlab olinadi va homashyoni sifatiga bog’liq bo’ladi.   
Odatda    100  kism  (mass)  xom  ashyoga  300-400  kism  (mass)  propan  va  400-
600qism. (mass) fenol-krezol aralashmasi olinadi. Fenol-krezol aralashmasini tarkibi 
35-60% (mass) fenol va 65-40% (mass) krezol bo’ladi.