Namangan davlat universiteti fiziologiya va hayot faoliyati havfsizligi kafedrasi

Qon  guruhlari  va  qon  quyish.  1901  yilda  K.Landshteyner  va  1907  yilda 

YA.Yanskiy  turli  odamlar  qoni  kimyoviy-biologik  xossalariga  ko'ra  bir-biridan 

farq  qilishini  aniqladilar.  Qonning  eritrositlari  tarkibida  agglyutinogen  A  va  B, 

plazmada  agglyutinin  a  va  b  bo'ladi.  Qon  tarkibidagi  shu  moddalarga  ko'ra  4 

guruhga bo'linadi:  

I.  guruh-      eritrositlarga  agglyutinogen  umuman  bo'lmaydi.  Plazmada 

agglyutinin a va b bo'ladi. 

II. guruh-  eritrositlarda agglyutinogen A plazmada aglyutinin b bo`ladi. 

III. guruh-  eritrositlarda agglyutinogen B, agglyutinin a bo'ladi.  

IV.  guruh-    eritrositlarda  agglyutinogen  A  va  B,  plazmada  agglyutinin 

umuman bo'lmaydi. 

  Qon  guruhlari  embrion  rivojlanishning  ilk  davrida  shakllanadi  va  yashash 

mobaynida  o'zgarmaydi.  K.Landshteyner  va  boshqalar  1940  yilda  eritrotsitlarda 

rеzos faktor, antigеn borligini aniqlaganlar. Bu faktor 85% odamlar qonida bo'ladi 

va uni rezus-musbat deyiladi. 15% odamlarda bo'lmaydi, bunday qon rezus manfiy 

deyiladi.  

Rezus-faktor  bor  yo'qligi  odam  sog'ligiga  ta'sir  qilmaydi,  biroq  qon  quyish 

organ va to'qimalarni ko'chirib o'tkazish, ayniqsa homila rivojlanishining embrion 

davrida bu xossalar katta ahamiyat kasb etadi.  

Qon  quyish.  Og'ir  shikastlanganda  va  ko'p  qon  yo'qotilganda,  og'ir 

kasalliklarda  bemorni  davolash  uchun  qon  quyiladi.  Bunda  birinchi  gruppa  qonni 

to'rtta  gruppaga  ham  quyish  mumkin.  Ikkinchi  gruppa  qonli  odamlar  ikkinchi  va 

to'rtinchi gruppa qonli odamlarga, uchinchi gruppa uchinchi va to'rtinchi gruppaga, 

to'rtinchi  gruppa  faqat  shu  gruppa  qonli  odamlarga  qon  berish  mumkin.  O'zi 

hamma gruppadan qon oladi.  

Bemorga  qon  quyish  o'ta  ma'suliyatli  ish  hisoblanadi.  Agar  bemor  qon 

gruppasiga  to'g'ri  kelmaydigan  qon  quyilsa,  donor  qonining  eritrositlari  bilan 

bemor  qonining  eritrositlari  bir-biriga  yopishib  qoladi,  ya'ni  agglyutinasiya 

---

 

42 

hodisasi  ro'y  beradi.  Bunda  bemorning  ahvoli  og'irlashib  rangi  oqaradi,  lablari 

ko'karib, tanasi sovib qaltiraydi.