Mustaqillikning taraqqiyot yo‘li mamlakatimizda fan rivoji uchun keng imkoniyatlar yaratdi


xato bo’ladi. Ayni vaqtda chinligini ham, xatoligini ham aniqlab bo’lmaydigan hukmlar – noaniq



Download 1,17 Mb.
Pdf ko'rish
bet60/79
Sana14.07.2021
Hajmi1,17 Mb.
#119137
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   79
Bog'liq
falsafa

xato bo’ladi. Ayni vaqtda chinligini ham, xatoligini ham aniqlab bo’lmaydigan hukmlar – noaniq 

hukmlar mavjuddir. 



Hukmlar tilda gaplar orqali ifodalanadiHukmmantiqiy kategoriya bo’lsagapgrammatik 

kategoriyadir. Hukmlar asosan darak gap orqali ifodalanadi. Faqat darak gaplardagina fikr tasdiq 

yoki inkor holda bo’ladi. 



Masalan,  «Vaqt  orqaga  qaytmaydi»,  «Hayot  -  bu  harakat»  kabi  gaplar  hukmni  ifoda 

qiladilar. 



Hukmlar tuzilishiga ko’ra oddiy va murakkab bo’ladi.  

ODDIY HUKM deb tarkibidan yana bir hukmni ajratib bo’lmaydigan mulohazaga aytiladi. 

Masalan, «Mantiq ilmini o’rganish to’g’ri fikrlash madaniyatini shakllantiradi» degan mulohaza 

oddiy hukmni ifodalaydi. 



MURAKKAB  HUKM  tarkibidan  ikki  yoki  undan  ortiq  hukmni  ajratish  mumkin  bo’lgan 

mulohazalarga  aytiladi.  Masalan,  «Mantiq  ilmi  tafakkur  shakllari  va  qonunlarini  o’rganadi», 

degan  mulohaza  murakkab  xumkmdir.  Bu  mulohazaning  tarkibi  ikki  qismdan:  «Mantiq  ilmi 

tafakkur  shakllarini  o’rganadi»  va  «Mantiq  ilmi  tafakkur  qonunlarini  o’rganadi»,  degan  ikki 

oddiy hukmdan iborat. 

Xulosa  chiqarish  deb  bir  va  undan  ortiq  chin  mulohazalardan  ma’lum  qoidalar 

yordamida yangi bilimlarni keltirib chiqarishdan iborat bo’lgan tafakkur shakliga aytiladi. 

Xulosa  chiqarish  jarayoni  asoslar,  xulosa  va  asoslardan  xulosaga  o’tishdan  tashkil  topadi. 

To’g’ri xulosa chiqarish uchun, avvalam bor, asoslar chin mulohazalar bo’lishi, o’zaro mantiqan 

bog’lanishi kerak. 

Masalan,  «Aristotel-mantiq  fanining  asoschisi»  va  «Platon  yunon  faylasufidir»  degan  ikki 

chin  mulohazadan  xulosa  chiqarib  bo’lmaydi.  Chunki  bu  mulohazalar  o’rtasida  mantiqiy 

aloqadorlik yo’q. 

Xulosa  asoslari  va  xulosa  ham  o’zaro  mantiqan  bog’langan  bo’lishi  shart.  Bunday 

aloqadorlikning zarurligi xulosa chiqarish qoidalarida qayd qilingan bo’ladi. Bu qoidalar buzilsa, 

to’g’ri  xulosa  chiqmaydi.  Masalan:  «Talaba A  –  a’lochi»  degan  mulohazadan  «Talaba A  – 

odobli», deb xulosa chiqarib bo’lmaydi. 

Xulosa  chiqarish  xulosaning  chinlik  darajasiga  ko’ra,  aniqrog’i,  xulosa  chiqarish 

qoidalarining  qat’iyligiga  ko’ra  hamda  xulosa  asoslarining  soniga  va  fikrning  harakat 

yo’nalishiga ko’ra bir qancha turlarga bo’linadi. 




Download 1,17 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   79




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish