Mo’ljallangan. Mazkur o’quv-usuliy qo’llanmada fanning o’qitish maqsad va vazifalari, talablar bayon etilgan. Shuningdek, unda ta’lim oluvchilarning mustaqil bilim egallashi va uni o’zlashtirishiga e’tibor qaratilgan

Artur Konan Doyl
(1859 -1930). Artur Konan Doyl detektiv janrning 
asoschisi, bir qancha ilmiy-fantastik, tarixiy asarlar, ko`p sonli hikoyalar, 
povestlar, she`rlar muallifi hisoblanadi. U buyuk iztopar, eng chalkash 
jinoyatlarni o`zining tengsiz iste`dodi bilan fosh qilib, jabrlanganlar va 
sitamgarlarning himoyachisiga aylangan Sherlok Xolms obrazini yaratdi.
Birinchi bor Sherlok Xolms "Shafaqrang etyudlar" da paydo bo`ladi. Xolms va 
doktor Vatsonlar uning keyingi asarlarining, masalan, "Sherlok Xolmsning 
sarguzashtlari", "It Baskerviliy", "Sherlok Xolmsning qaytishi", "Sherlok 
Xolmsning sud amaliyotidagi voqealar"ining qahramonlaridirlar. Sherlok 
Xolmsni hech bir ikkilanishsiz har bir kishi biladigan adabiy qahramonlar 
sirasiga kiritish mumkin. Konan Doylning biograflaridan biri X. Pirson: 
"Hozirda ingliz adabiyotida, xuddi Xolmsdek oddiy ko`cha odamlari qalbidan 
va ongidan joy olgan faqatgina uchta badiiy qahramon bor: bu uch qahramon - 
Romeo, Sherlok va Robinzon Kruzo",-deb ta`kidlagan edi. Yana shu dalil ham 
mavjudki, yozuvchi kezi kelib o`zining ham joniga tekkan qahramonini 
sekingina o`ldirmoqchi bo`lganida, uni e`tiroz hamda hayajon bilan bitilgan 
xatlarga ko`mib tashlashdi va Konan Doylning qahramoniga qayta jon 
bag’ishlab, uni hayotga qaytarishdan boshqa iloji qolmadi. 
Konan Doyl, shuningdek, iste`dodli ilmiy-fantastik asarlar ham yozdi, 
ularning markazida olimlarning g’ayritabiiy kashfiyotlari turadi. Mashhur 
detektivdan tashqari u etmishga yaqin romanlar yozgan ularni Sherlok Xolms 
hikoyalaridan muhimroq deb sanagan ("Stounning qarindoshlari ", "Arturning 
o`limi", "Oq otryad" va boshqalar). Konan Doyl kelib chiqishi Britaniyadagi 
mashhur sulolalarga tegishli bo`lgan irlandiyalik rassom oilasida dunyoga 
kelgan. Qiziqarli hikoyalar yozishni Artur bolaligida- maktabdan boshlagan,
ammo kelajakda u o`zini yozuvchilik mehnatiga emas, balki vrachlik kasbiga 
bag’ishlamoqchi bo`lgan. 1881 yili Konan Doyl bakalavr vrachlik diplomini 

---

26 
oladi va yashash uchun hakimlik qilib pul topadi. Lekin yozuvchilik mehnati 
asta-sekin ko`proq vaqtni olib qo`yadigan bo`lib, undan kelayotgan daromad 
ham yaxshi hayotni ta`minlashga yetarli edi. Shunday qilib, 1890 yildan 
boshlab Konan Doyl o`zini hayotini yozuvchilikka bag’ishlaydi. Konan Doyl 
qahramonlarining prototipi hayotdagi - Djozef Bell bo`lsa-da, Xolmsning 
ko`proq muallif bilan o`xshashlik tomonlari bor. Bejizga yozuvchi o`zining 
interv'yularidan birida: "Sherlok Xolms.. - bu mening o`zim",- demagan edi.
Sherlok Xolms - mustahkam mantiqiy fikrga, boy tasavvurga hamda 
noyob kuzatuvchanlik xususiyatiga ega bo`lgan shaxs. Shu qobiliyatlari unga 
chuvalashib ketgan voqea-hodisalar chigalligini ochib tashlashga yordam 
beradi. Bu qobiliyatlar o`zida ham mujassamligini Doyl birda isbotlagan ham: 
1906 yilda "Deyli telegraf"da bir qancha maqolalar chop etib, nohaq qamalgan 
qandaydir Djorj Ýdaljni oqlashga musharraf bo`lgan. Adabiyot tarixiga
hamda o`smirlar adabiyoti kitobxonligida Konan Doyl, eng avvalo, detektiv 
janr yaratuvchisi sifatida kirib kelgan.