Microsoft Word Tursunboyev S. O'zbek teatri tarixi. Majmua

HAMZA HAQIDA IKKI ALLOMA SHARXI 
U  Behbudiy,  A.  Avloniy,  Fitrat,  A.  Qodiriy,  Cho’lpon  bilan  birga  XX  asr  o’zbek 
adabiyotining tug’ilishi va rivojiga salmoqli ulush qo’sha olgan betakror ijodkordir... 
Hamza dramalari  muhim  ijtimoiy-siyosiy  va axloqiy  masalalarga bag’ishlangan. Ular 
dramatik keskinligi, fojiaviy ruhi va qahramonlik pafosi, epik ko’lami, obrazlarning yorqin 
va sahnabopligi bilan ajralib turadi. Hamza, o’zi ayni paytda rejissor va aktyor bo’lganligi 
uchun ham tomoshabop, qiziqarli sujetli dramalar yarata oldi... 
Hamza  komediyalari,  dramalari  va  umuman,  ijodida  o’zbek  milliy  tafakkurining 
yorqin namunasini ko’rish mumkin. Milliylik, milliy o’ziga xoslik, bir so’z bilan aytganda, 
milliy  joziba  har  bir  xalqning  badiiy  adabiyotining  boshqa  xalqlar  adabiyotidan  ajratib 
turuvchi  va  jahonning  son-sanoqsiz  adabiyotlari  davrasida  teng  huquqli  bir  a’zo  sifatida 
yashashiga kafil bo’luvchi bosh omildir. 
Haqiqiy yozuvchi — chin talant sohibida u mansub xalqning ham, adabiyotining ham 
milliy xususiyatlari, belgilari aks etadi. Jumladan, Hamzada o’zbek xalqining qalbi, yuragi, 

---

uning  ruhi,  xarakteri,  psixologiyasi,  tili,  dard-armoni  mujassamlashgandir.  Shuning  uchun 
ham  uning asarlarida  o’zbek xalqining  milliy o’ziga  xosligi tiniq,  ravshan aks etdi.  Uning 
asarlarida XX asr boshidagi o’zbek xalqi hayotining, turmushining ko’pgina manzaralarini, 
shu  davrdagi  uning  kayfiyatini,  ruhini,  intilishlarini,  ilg’or  harakatlari  va  ayni  chog’da 
psixologiyasidagi illatlarini aniq ko’rish, bilish mumkin. 
 
Salohiddin Mamajonov,
 «XX asr o’zbek adabiyoti 
tarixi», «O’qituvchi» nashriyoti, 1999-yil, 
104—109—110-betlar. 
 
O’ttizinchi  yillarning oxiri teatrga  Hamza  dramaturgiyasining  yana kirib kelishi bilan 
qayd  etildi.  «Boy  ila  xizmatchi»  asarining  benihoya  muvaffaqiyatli  sahnalashtirilishi 
madaniyatimiz  tarixida  «Hamlet»dan  so’ng  erishilgan  teatrning  eng  zalvarli  yutuqlaridan 
deb  baholandi.  Boshqacha  aytganda,  u  rejissor  va  aktyorlar  badiiy  kamolotining  dalili 
bo’ldi.  Bu  o’zbek  sahnasida  realizmning  uzil-kesil  qaror  topishini  ko’rsatdi.  «Boy  ila 
xizmatchi»  tomoshabinning  eng  sevikli  spektakli  bo’lib  qoldi.  Spektakl  1939-yildan  to 
1982-yilgacha 867 marta o’ynaldi. 
 
Mamajon Rahmonov,
 «Hamza nomidagi O’zbek 
Davlat akademik drama teatri tarixi», 145-bet.