Microsoft Word KichikBiznes doc

konsalting  (maslahat)  turi 
rivojlanmoqda. Bu tadbirkorlik turi ko’p ko’rinishlardan iborat bo’lib, kelajakda 
yaxshi rivojlanib ketishiga jahon iqtisodiyoti taraqqiyoti guvohlik beradi. 
 
 
 
 
Tadbirkorlik faoliyati turlari 
 
 
 
 
 
Ishlab 
chiqarish 
 
Tijorat 
 
Moliyaviy 
 
Konsaltinglar 
 
 
 
Innovasion 
 
Savdo 
 
Bank 
 
Umumiy 
boshqarish 
 
 
 
 
 
 
 
Ilmiy-texnik 
 
Savdo-xarid 
 
Sug’urta 
 
Ma’muriy 
boshqaruv 
 
 
 
 
 
 
 
Tovar ishlab 
chiqarish 
 
Savdo-
vositachilik 
 
Auditorlik 
 
Moliyaviy 
boshqarish 
 
 
 
 
 
 
 
Xizmat 
ko’rsatish 
 
Tovar bir-
jalari 
 
Lizingli 
 
Xodimlarni 
boshqarish 
 
 
 
 
 
 
Iste’mol to-
varlari ishlab 
chiqarish 
 
 
 
Fond 
 birjalari 
 
Marketing 
 
 
 
 
 
Iste’mol xiz-
matlari 
ko’rsatish 
 
 
 
 
 
Ishlab 
ichqarishni 
boshqarish 
 
 
 
 
 
 
Axborot 
 
 
 
 
 
Axborot 
texnologiyasi 
2.1.1-rasm. Tadbirkorlik faoliyati turlari tarkibi 
 
2.2.Tovar ishlab chiqarish va xizmat ko’rsatish bo’yicha 
tadbirkorlik 
Tadbirkorlik  faoliyati  turlari  nisbatan  mustaqil  bo’lib,  bir-birini 
to’ldirib  keladi.  Tadbirkorlik  faoliyatining  barcha  turlarini  belgilab 
beruvchi ishlab chiqarish tadbirkorligining ustuvorligini tan olish kerak. 
Innovasion,  ilmiy-texnik  faoliyat,  tovarlarni  bevosita  ishlab 
chiqarish,  xizmat  ko’rsatish  va  shu  sohadagi  axborot  bilan  ishlash  faoli-
yati  ishlab  chiqarish  tadbirkorligiga  kiradi.  Ishlab  chiqarish  bilan 
shug’ullanmoqchi bo’lgan har bir  ishbilarmon  tadbirkorlik  faoliyatining 

---

 
  17 
 
qaysi  turi  bilan  shug’ullanishi,  qanday  mahsulot  ishlab  chiqarishi, 
qanday  xizmat  ko’rsatishini  oldindan  belgilab  olishi  lozim.  Shu  ish 
amalga  oshgandan  keyin  tadbirkor  marketing  bilan  shug’ullanadi.  U  to-
varga  talabni  bilish  maqsadida    tovarning  potensial  iste’molchilari, 
xaridorlari, ulgurji va chakana savdo bilan shug’ullanuvchi tashkilotlar bi-
lan  aloqa  qiladi.  Mahsulotni  sotish,  biror-bir  ishni  bajarish,  xaridorga, 
iste’molchiga  xizmat  ko’rsatish  va  ma’lum  hajmda  foyda  olish  tadbirkor 
ishlab  chiqarish  faoliyatining  natijasidir.Tadbirkorning  umumiy  moli-
yaviy  bahosini  rentabellik  ko’rsatkichi  belgilaydi.  U  sof  foydaning  jami 
xarajatlarga nisbati shaklida aniqlanadi.  
Birgina  sabzavot  mahsulotlari 2014 yilda 16,3 foizga, poliz 16,6 foizga, 
meva 21 foizga, yangi bog’ va  uzumzorlar  maydoni  ikki  barobarga  ko’payib, 
intensiv    bog’lar    maydoni    14  ming  gektarga    yetdi.  Uzumzorlar  23  ming 
gektar,  6  million  ko’chat    xorijdan    keltirildi.  2014  yilda  xalqimizning  real 
daromadlari mustaqillikning  dastlabki  yillaridagi 10,6 foizdan 52 foizga  o’sdi. 
MDH  mamlakatlari ichida bu  ko’rsatkich  eng  yuqoridir. Oilalar daromadlari 
tarkibi  o’zgarmoqda  –  tadbirkorlikdan  olinayotgan  daromadlar  aholi  yalpi 
daromadlarining yarmidan ziyodini tashkil etmoqda. Bu ham Mustaqil Davlatlar 
Hamdo’stligi mamlakatlarida bu ko’rsatkich o’rtacha 20-25 foizdan oshmaydi.  
2014  yilda      ushbu  sektorda  faoliyat  ko’rsatayotgan  korxonalarning  umumiy 
soni  2013  yil oxiriga kelib 190 mingtaga, 2014 yil  yakuniga  kelib 195 ming-
taga    yetdi.  2014  yilda  kichik    biznes  va  xususiy    tadbirkorlik    yo’nalishiga  
ajratilgan   kreditlar  miqdori   2013 yilga  nisbatan 30 foizga  oshib 9 trillion 
so’mni   tashkil    qildi.  Mikrokreditlar    miqdori  esa 39  foizga    oshib    2 trillion  
so’m bo’ldi.  Ya’ni  oxirgi  besh  yilda mikrokreditlar  miqdori besh  barobarga  
oshdi. 2014 yilda  aholining  bandlik  darajasi   kichik  biznes  va  xususiy  tad-
birkorlik  sohasida 480 mingta  yangi  ish  o’rinlari  tashkil  qilindi va  mehnatga  
yaroqli  aholining 76,5  foizi   bugungi kunda  ushbu  sohada  mehnat qilish-
moqda. Birgina 2013 yilda Samarqand viloyati sabzavotchilik sohasining  tad-
birkorlari     olgan  foyda  so’mmasi 53 trillion  873  million  so’mni  tashkil  
etdi,  jumladan,      Bulung’ur    tuman    sabzavotkorlari  10    trillion    833  million  
so’m,Tayloq  tumani sabzavotkorlari  9 trillion 621 million so’m,  Samarqand  
tumani 9  trillion  213  million  so’m  foyda  olishdilar. Tadbirkorlarning  sab-
zavotchilikda erishgan  iqtisodiy  samaradorlik  ko’rsatkichlarini rentabellik  da-
rajasi  ko’rsatkichi  orqali bilan  tahlil  etamiz.  
2013 yilda  Samarqand  viloyati sabzavotchilikda  36,6  foiz  rentabel-
lik    darajasiga    erishdi.  Jumladan    Bulung’ur    tuman    sabzavotkorlari  35,1 
foiz,  Tayloq    tumani  sabzavotkorlari  38,9  foiz,    Samarqand    tumanida  39,7 
foiz  bo’ldi. Iqtisodiy  tahlillar  shuni  ko’rsatadiki, Samarqand  tumani  sab-
zavotkorlari    3,1    punktga,  Tayloq    tumani  2,3    punktga  viloyat    ko’rsatki-

---

 
  18 
 
chidan    yuqori    rentabellik    darajasiga    erishgan  bo’lsada,      Bulung’ur    tu-
manida 1,5  punktga  viloyat  ko’rsatkichidan past bo’ldi.