Maxsus pedagogika

1.4. Oligofrenopedagogikada foydalaniladigan
tadqiqot uslublari
Tarbiyaga oid barcha ish tajribalarini o ‘rganmay va umumlashtirmay, 
pedagogik jarayon n i c h u q u r tadqiq qilm ay turib pedagogika fanini 
rivojlantirib bo‘lmaydi. Dialektik materializm pedagogikani ilmiy bilishning 
umumiy usuli bilan qurollantiradi, am m o boshqa har qanday fan kabi 
oligofrenopedagogika fanining ham xususiy o ‘ziga xos tadqiqot uslublari 
m avjud. Ilm iy -ta d q iq o t uslu b lari - bu q o n u n iy b o g ‘la n ish la rn i, 
munosabatlami, aloqalami o ‘iganish va ilmiy nazariyalami tuzish maqsadida 
ilmiy axborotlarni olish y o ‘llaridir. K uzatish, eksperim ent, m aktab 
hujjatlarini o ‘rganish, o kquvchilar ishlarini o ‘rganish, suhbat va anketalar 
o ‘tkazish ilmiy-pedagogik tadqiqot uslublari jumlasiga kiradi.
Ilmiy tekshirish yo‘nalishlari quyidagilardan iborat:
a) o ‘quvchilami pedagogik o'rganish, nuqson tuzilishining kelib chiqish 
sabablarini aniqlash, o ‘ziga xos shaxsiy sifatlarini, bilish imkoniyatlarining 
rivojlanish darajasini o ‘rga.nish;
b) aqliy taraqqiyotdagi nuqsonlarni korreksiyalashning sam arali 
yo‘llarini, sharoitlarini aniqlash;
d) o ‘quvchilarga pedagogik ta ’sir etishning ilg‘or usullarini ishlab 
chiqish va takomillashtirish;
e) rivojlanishida nuqsoni bo‘lgan bolalar ta’lim tizimi va ularning ijtimoiy 
mehnatga moslashishini yanada rivojlantirish imkoniyatlarini aniqlash.
Uslublar tizimida o lquvchilarni o lrganishga bag‘ishlanganlari alohida 
ahamiyatga ega. Chunki oligofrenopedagog am alda ruhiy rivojlanishning 
individual m azm uni talab etgan murakkab ko‘rinishlarga duch keladi. 
Maktab hayotida o kquvchilarni o krganish uchun kichik darajadagi axborot 
materiallari yiglladi. Bularga o kquvchilar bilish faoliyatlarining ongliligi, 
ulardagi umumlashtirish va abstraksiyalashning rivojlanganlik darajasi, 
bilisp jarayonlarining dinam ikligi, m ustaqillik darajasi, uquvchanligi, 
o'quv isii c.obiliyatlari va boshqalar kiradi. Pedagogik holatlami tekshirishda 
oligofrenopedagogika um um pedagogik, psixologik, klinik uslublardan 
foydalanadi. Kuzatish, suhbat, psixologopedagogik tajribaning turli 
variantlari, klimk tekshirish, o ‘quvchilar faoliyat mahsulotlarini tahlil 
qilish, ijtimoiy uslublar (so‘rash, savol-javob, anketa, o ‘z -o ‘ziga baho 
berishlar)dan keng foydalaniladi.
Bu uslublarning q o kllanilish xususiyatlari pedagogik adabiyotlarda 
yetarli ochib berilgan. Bu uslubdan foydalanganda norm al va nuqsonli 
bolalar taraqqiyoti taqqoslanadi. Turli klinik shakllardagi aqli zaiflik 
natijalari nisbiy o ‘rganiladi. Ayniqsa, aqli zaif bolalarni o ‘rganishga katta 
e ’tibor beriladi. Bu dinam ik xarakter kasb etib, o ‘z ichiga quyidagi 
davrlarni oladi:
13

---

1.