Mavzu: Qayin (Betula) turkumi turlar biologiyasi, ekologiyasi va ko‘kalamzorlashtirishdagi ahamiyati. Reja: I kirish II asosiy qism

S harq grabi (Carpinus orientalis Mill.) daraxt bo‘lib, balandligi 8-10 m ga yaqin. Zich,sharsimon shox-shabbali. Barglari oddiy grabnikiga nisbatan maydaroq bo‘lib, asosanurug‘idan ko‘payadi. Bu grab Qrimda, Кavkazda o‘sadi. Eronda, Кichik
Osiyoda va Bolqon yarim orolida ham tarqalgan. Tog‘li rayonlarda dengiz sathidan 1300 m gacha balandliklarga ko‘tariladi. U tuprog‘i quruq, serquyosh tog‘ qiyaliklarida o‘sadi, toshli va ohakli tuproqlarni xush ko‘radi. Yorug‘sevar, sovuqqa chidamsiz daraxt bo‘lib, sekin o‘sadi va 100-120 yil yashaydi.
Кasallik va hasharotlarga chidamli. Respublikamizdagi tog‘ qiyaliklarini ko‘kalamzorlashtirish uchun ekish tavsiya etiladi.
O‘rmon yong‘og‘i (Corylus) turkumi. Bu turkumning vakil- lari, asosan, buta o‘simliklar bo‘lib, ayrim turlari kichik daraxt hi- soblanadi. Guli ayrim jinsli, bir uyli o‘simlik. Erta bahorda barg
yozishdan oldin gullaydi. Mevasi bir urug‘li yong‘oqcha, po‘sti yog‘ochlangan.
O‘rmon yong‘og‘ining madaniy shakllari ham ko‘p, ular seleksiya jarayonida yaratilgan va «funduk» deb ataladi. Yong‘og‘i yirik, po‘sti yupqa, sermoy bo‘ladi. Ular ko‘p ekiladi. MDH ning janubiy tumanlarida uni ayniqsa, ko‘p uchratish mumkin. Rossiyaning o‘rta qismidagi mintaqalarda o‘sadigan fundukning yangi navlarini yaratish ustida V.Michurin ko‘pgina seleksion ishlarni amalga oshirgan. O‘rmon yong‘og‘i urug‘dan yaxshi unib chiqadi. Ildizi baquvvat bo‘ladi. To‘nkasidan ko‘karadi. U par-xish yo‘li bilan va er osti ildizpoyalari yordamida ham ko‘payadi. Turkumning tarkibida 20 ta tur bo‘lib MDH da 8 turi uchraydi.