Mavzu: fanga kirish. Umumiy epidemiologiya. Epidemik jarayon haqidagi ta’limot. Asosiy epidemiologik tushunchalar. Nazariy qism

Epidemik jarayonning hududlar bo‘yicha ko‘rinishlari. 
Kasallik qayd etiladigan hudud nozoareal deb yuritiladi. Global va regional 
nozoareallar farqlanadi: 
A) Global nozoareallar. Yer sharining xamma joyida tarqalganlik, ko‘pgina 
antroponoz va qator hayvonlarni zoonozlarga xosdir. Global tarqaladigan 
kasalliklardan kasallanish darajasi turli hududlarda o‘ziga xos xususiyatga ega. 
Amaliyotda odatda kasallanishni ma’muriy hududlar bo‘yicha taqqoslash 
qo‘llaniladi. 

---

B) Regional nozoareallar kasallik tarqalishining hududlar bo‘yicha 
cheklanganligi. Bu avvallar tabiiy o‘choqli kasalliklarga xosdir. Lekin ayrim 
antroponoz va zoonoz kasalliklari xam regional tarqalish bilan xarakterlanadi. 
Masalan: vaboning endemik o‘choqlari janubiy – sharqiy osiyoning ayrim 
hududlari bo‘lib bu yerdagi ijtimoiy va tabiiy sharoit vabo vibrioni hayot 
faoliyatidagi o‘zini boshqarish mexanizmi ishlashni ta’minlaydi. Tabiiy o‘choqli 
kasalliklarning regional taqsimlanishi tabiiy o‘choq areali bilan tushuntiriladi. 
Ayrim kasalliklarning tabiiy o‘choqlari bo‘lib, boshqalariniki zonalar aro 
taqsimlanishga ega. 
Transmissiv informatsiyalarda ko‘pgina qo‘zg‘atuvchilarning tashuvchi 
organizmida ko‘payishi va epidemik potensialga ega, bo‘lishi hamda ayrim 
tashuvchilarning hayot faoliyati uchun nisbatan yuqori harorat zarur bo‘ladi. 
Shuning uchun ushbu kasalliklarning areali tropik va subtropik zonalarga to‘g‘ri 
keladi. Bu holda zonal areal kenglik harorat chegaralari bilan aniqlanadi. Ayrim 
tabiiy o‘choqli kasalliklarning regional taqsilanishi tegishli tabiiy o‘choqlar bilan 
bog‘liq bo‘ladi. Turli tabiiy zonalarga turli kasalliklar xos bo‘ladi. Kasallanish 
jo‘g‘rofiyasi 
qo‘zg‘atuvchi 
areali 
jo‘g‘rofiyasiga, 
ular 
bilan 
odamlar 
bog‘liqligining o‘ziga xosligiga, hamda kasalliklar profilaktikasi sistemasiga 
bog‘liqdir.