Мавзу: bozor muvozanati. Maksimal va



Download 102,65 Kb.
bet4/5
Sana08.07.2022
Hajmi102,65 Kb.
#755974
1   2   3   4   5
Bog'liq
bozor muvozanati mustaqil ta`lim

QD (2)  QS (2)


a0 a1 P(2)  b0 b1 P(1)



Narx
P(1)
ma'lum bo‘lgani uchun, yuqoridagi tenglikdan
P(2)
aniqlanadi;

t  2
uchun
P(2)
aniqlanganidan keyin yuqoridagi ikkinchi va uchinchi bosqichlar

takrorlanib,
P(3)
aniqlanadi va hokazo. Hisob-kitoblarning to‘xtash sharti

P(t)  P(t 1)
bo‘lib, bu shart barjarilsa, muvozanat narx
Pe P(t)  P(t 1).

ko‘rinishida aniqlanadi.

Taqribiy baholash: Agar mumkin.


lim P(t)  P(t 1) 
p


bo‘lsa,


P(t)  Pe
deb qarash

Misol. Quyidagi talab funksiyasi berilgan bo‘lsin:


QD (t)  4110  P(t)

Taklif funksiyasi:




QS (t)  2  3 P(t 1)



t  2
uchun boshlang‘ich narx
P(1)  5
bo‘lsin va bu narxda taklif miqdorini

aniqlaymiz:


QS (2)  2  35  17.

Muvozanatlik shartiga ko‘ra P(2) ni aniqlaymiz.



QD (2)  QS (2) dan
4110 P(2)  17 ,
P(2)  24  2.4
10

Endi t  3 hol uchun taklif miqdorini aniqlaymiz:




QS (3)  2  3 P(2)  2  3 2.4  9.2

Muvozanatlik shartidan P(3) ni aniqlaymiz:





QS (3)  QD (3)
yoki
4110 P(3)  9.2
P(3)  3.18



t  4 uchun taklif miqdori aniqlanadi;


QS (4)  2  33.18  11.54

Muvozanatlik shartidan P(4) ni aniqlaymiz.


4110 P(4)  11.54 , P(4)  2.946 .





Keyingi hisob-kitoblarda


P(5)  3.0162
va P(6)  2.9954 ,
P(6)  P(5)  0.0208 .


Agar aniqlik darajasini
0,1
deb olsak,
0,0208  0,1
bo‘lgani uchun muvozanat

narx sifatida biz
0,1 aniqlik bilan
P(6)  2,9954
ni qabul qilishimiz mumkin.

Muvozanat narxni to‘g‘ridan-to‘g‘ri muvozanatlik sharti bo‘yicha aniqlash ham mumkin:




P(t)  P(t 1)  P deb



QD (t)  QS (t)
yoki
4110 P  2  3 P ,
P 39  3 .
13

Muvozanat narx Pe  3 ga teng, muvozanat tovar miqdori





e
Q QD QS  11.



Umuman olganda bozorning dinamik modelida bozor narxi o‘zgarishi uch xil variantga olib kelishi mumkin:
P(t)
ning


  1. Vaqt o‘tishi bilan bozor narxi boradi;

P(t)
ning muvozanat narxdan chetlanishi kamayib




  1. Bozor narxi muvozanat narxdan uzoqlashib boradi;

  1. Bozor narxi muvozanat narx atrofida tebranib turadi va bozor muvozanatiga hech vaqt erishilmaydi.

Agar taklif chizig‘i S talab chizig‘iga nisabat tikroq bo‘lsa, birinchi hol yuz beradi. Agar taklif chizig‘ining yotiqligi talab chizig‘ining yotiqligiga nisbatan tikroq



bo‘lsa,
  
birinchi hol amalga oshadi Uchinchi holatda talab va taklif chiziqlari

yotiqligi bir xil bo‘ladi (3.14-rasm):


P P0


Pe



0
Qe


    1. rasm.


  
Q


bo‘lgan hol.


Agar taklif chizig‘i S talab chizig‘i D ga nisbatan yotiqroq bo‘lsa, ikkinchi variant yuz beradi (2.15-rasm) va uchinchi variantda taklif va talab chiziqlari yotiqligi bir xil bo‘ladi:


P
P0


Pe



0
Qe


    1. rasm.


  
Q


bo‘lgan hol.


To‘g‘ri chiziqli talab va taklif funksiyalari:


D a AP(t)


S b B P(t 1)



uchun t   da
P(t)  P(t 1)
bo‘ladi, ya'ni muvozanat narxga bozor narxi

yaqinlashadi agar quyidagi shart bajarilsa, ya'ni
 1 bo‘lsa.



Bozorning dinamik modelida narxlar trayektoriyasi
P(1), P(2)...
o‘rgimchak

uyasi to‘riga o‘xshagani uchun ham bu model to‘rsimon model deb nom olgan.

To‘rsimon model sifatida birja bozorini (masalan, qimmatli qog‘ozlar bozori, yoki valyuta bozorini) qarash mumkin.




Tovarning maksimal va minimal bahosi. Ba'zi vaqtlarda bozor narxi davlat

P
tomonidan o‘rnatiladi. Narx maksimal deyiladi, agar o‘rnatilgan narx ~ muvozanat
narxdan kichik bo‘lsa ~ P ( P - muvozanat narx) va narxni maksimal narx ~ dan
P e e P
yuqori belgilash ta'qiqlansa. Maksimal narx ba'zi bir mahsulotlarga aholini ushbu mahsulot bilan ma'lum darajada ta'minlash maqsadida davlat tomonidan o‘rnatiladi.
P


Pн
Pe
~
P
Q
0 QS Qe QD

Talab va taklif nazariyasiga ko‘ra, maksimal narxning o‘rnatilishi mahsulot tanqisligiga olib keladi. Tovar tanqisligini davlat o‘z zahirasidan mahsulotni bozorga



chiqarish yo‘li bilan yechadi, ya'ni o‘z zahirasidagi chiqarib talab va taklifni tenglashtiradi.
QD QS miqdorda mahsulot

Agar sotuvchilarga tovarni maksimal narx
~ dan yuqori narxda sotishga ruxsat


P
bo‘lmasa, taklif QS miqdor bilan chegaralangani uchun, norasmiy bozor (xufiyona
bozor) vujudga keladi (rasmda bu ED nuqta orqali ifodalangan va bu bozorda tovar

norasmiy bozor narxi mumkin).
Pн da sotiladi; Pн
muvozanat narxdan ancha yuqori bo‘lishi

Mahsulotning narxi P minimal narx deyiladi, agar minimal narx muvozanat narxdan

e
katta bo‘lsa, P P (Ре -muvozanat narx) (2.17-rasm) va narx P ni pasaytirish
mumkin bo‘lmasa.
P
~
P


Pe



Pн
0 QD


Q
Qe QS



7-rasm. Narx minimal bo‘lganda mahsulot otiqchaligi.


Bunday minimal narx davlat tomonidan, ushbu mahsulotni ishlab chiqaruvchilarni himoya qilish uchun o‘rnatiladi. Minimal narxning o‘rnatilishi, ortiqcha mahsulotning vujudga kelishiga olib keladi yoki mahsulotlar sotilmasdan omborlarda to‘planib qolishiga olib keladi. Bu vaziyat 3.17-rasmdagi grafikda


keltirilgan, ortiqcha mahsulot hajmi QS QD ga teng. Agar davlat mahsulotni minimal
narxdan past narxda sotishga ruxsat bermasa, bu yerda ham norasmiy bozor vujudga
keladi. Grafikdagi E ' nuqta ortiqcha mahsulotni norasmiy ravishda muvozanat

narxdan past narxda ( Pн
narxda) sotilishi mumkin bo‘lgan vaziyatni ko‘rsatadi.

Shunday qilib, talab va taklif modeli orqali bozor narxlarini o‘zgartirishning oqibatlarini chuqur tahlil qilish mumkin.



  1. Iste’molchi yutug’i va ishlab chiqaruvchi yutug’i.

Bu yerda chiziqli taklif va talab chiziqlari yordamida qanday qilib oddiy hisob- kitoblar qilinishini qarab chiqamiz. Buning uchun, bozor ma'lumotlariga muvofiq talab va taklifning chiziqli grafiklarini chizishni qarab chiqishimiz kerak. (Biz hozir, statistik usullar orqali quriladigan chiziqli regressiya, tenglamalarni hisoblashni qaramaymiz.) Faraz qilaylik, biror tovar uchun ikkita miqdor berilgan bo‘lsin: tovar narxi va uning miqdori, bu ko‘rsatkichlar bozorda muhim ko‘rsatkichlar hisoblanadi (bu ko‘rsatkichlar bozorda o‘rtacha ko‘rsatkich bo‘lib, bozordagi muvozanatlik holatida aniqlangan, yoki bozordagi shart-sharoitlar turg‘unlashgan davrdagi ko‘rsatkichlar bo‘lsin). Bu ko‘rsatkichlarni muvozanat ko‘rsatkichlar deb qaraymiz

va quyidagicha belgilaymiz: muvozanat narx
P* , muvozanat tovar miqdori
Q* .

Berilgan tovarning muvozanat nuqta yoki uning atrofidagi narx bo‘yicha taklif va

talab elastikligini mos ravishda ES
va ED
harflari bilan belgilaymiz.

Bu ko‘rsatkichlarning, ya'ni
P*,Q*, E
va ED
son miqdori, faraz qilaylik,


S
statistik hisob-kitoblar orqali aniqlangan va ular asoslangan bo‘lsin. Berilgan ma'lumotlar asosida taklif va talab chiziqlarini quramiz. Taklif va talab chiziqlari yordamida, talab va taklif miqdorining siljishlarini, narxning o‘zgarishini, berilgan tovar miqdorining boshqa tovar narxiga nisbatan o‘zgarishini va hokazolarni hisoblash mumkin.
Talab va taklifning grafigini chizamiz (4.4-rasm).
Talab va taklif tenglamalari quyidagicha yoziladi:


0
Talab: QD b
b1 P
(5)

Taklif:
QS a

  • a1 P

(6)


0
Asosiy muammo, berilgan tenglamalardagi o‘zgarmaslar a0 , a1 ,b0 ,b1
qiymatlarini aniqlashdan iborat. Bu o‘zgarmaslarni tanlash ikki bosqichda amalga oshiriladi.
P, narx
b0/b1


P*


b0/b1


Q tovar miqdori
Q*

Download 102,65 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish