ижтимоий му%ит цадриятлари ва меъёрларини билмасдан муваффациятли тарбиялаш, билим бериш мумкин эмас, деб ёзган эди.
Олим бола ахлокдцаги мўраккабликни бола организмининг ўзига хослиги ва «уни ўраб тўрган мухит ички хусусиятлари» га боклаган эди. У шу мухитда боланинг хатти-харакати, етакчи ва буйсунув ахлокд, угил бола ва кдз боланинг ўзаро муносабати, тарбияси ofhp болалар ва одобли болалар хатги-харакатларини тадкҳк этди. Виз Блонский асарларида боланинг ижтимоий муносабатлар тизимида Ўзини тутишига оид тавсифлар топа оламиз.
А.С. Макаренко (1888-1939) «Болалар тарбияси тугрисида лекциялар», «Ота-оналар китоби», «Педагогик поэма» ва «Ми- норалардаги байрокдар» каби асарларида ўзининг бой таълим- тарбиявий тажрибасини ёритган. Мазкўр асарларда педагог шахс тарбияси муаммоларини, шахс ва жамоа муносабатларини, тарбияси ofhp усмирларнинг ижтимоийлашуви масалаларини талқин кдлган.
А.С. Макаренко томонидан тўзилган мехнат колониясида болаларнинг ижтимоий фойдали унумли мехнати, энг кудратли тарбиявий куч эканини исботлади.
Учинчи босцич — XX аернинг бошидаги ижтимоий педагогиканинг мустакдл фан сифатида ривожланиш даври. Бу даврни ижтимоий педагогиканинг ривожланишидаги текис ёки осон давр деб айтиб булмайди.
Хозирги кунгача тўрли давр олимлари ижтимоий педагогика фанининг бошқа педагогик фикрлар орасида кандай ўрин тутиши Хакида тортишувлар мавжуд: у фан хисобланади ми ёки амалий фаолиятнинг сохасими; ижтимоий педагогика ва ижтимоий ишлар орасида кандай муносабатлар бор ва бошкалар. Купчилик давлатларда «Педагогика» ва «Ижтимоий педагогика» термини умуман ишлатилмайди. Масалан: АКД11 ўқув юргларида педагогика ўрнига талабалар «Таълим фалеафаси»ни ўрганадилар, Белгияда «Ортопедагогика» терминидан фойдаланилади, у «Махсус педагогика» ва ижтимоий педагогика тушунчаларига якин.
Россияда ижтимоий педагогиканинг ривожланиши фан сохдси сифатида хам ва профессионал амалий фаолият сохаси сифатида Хам, Ўқув фани сифатида хам ўз хусусиятларига эга.
Ижтимоий педагогика ва ижтимоий ишларнинг ривожланиш тарихи бир-бирига жуда якин. Биринчи навбатда уларнинг маданий тарихий анъаналари, алохида гамхўрлик ва эьтиборни талаб кдлувчи одамларга муносабатлари уларни бирлаштиради.
52
«Мехрибонлик», «Хайрия», «Ёрдам кўрсатиш» ва бошка тушунчалардан ижтимоий педагогика ва ижтимоий ишларда кенг фойдаланиш бежиз эмас. Инсоннинг ҳаёти давомида юзага келациган муаммолар хаР бир одамда учрайди. Улар психологиқ тиббий, хуқуқдй, модций ва бошк.а хусусиятли булиши мумкин. Улар инсонга боглиқ булмаган ташкд омиллар (экологиқ ижтимоий, миллатлараро ва бошдалар) ёки ички шахслараро (жисмоний ёки психик ривожланишида сошиги яхши эмаслиги) билан боглиқ булиши мумкин. Шундай килиб ижтимоий ишлар объекти ижтимоий хаёт давомида ёрдамга мухгож булган инсон хисобланади деб айтишимиз мумкин, яъни инсон ёшидан қатъи назар ижтимоий объективдир. Ижтимоий педагогика эса унинг ижтимоийлашиши
индивиднинг ижтимоий субъектга айланиши жараёнида ёрдам кўрсатилиши керак булган бола билан шугулланади, яъни бола шаклланаётган, ривожланаётган шахс. Бу обективларни такҳослаш ана шу икки фанни нималар якднлаштиришини (ижтимоий хаёт давомида ёрдам кўрсатиш) ва объектнинг фарқ килишини (катта одам ва бола) якдол кўринади. Шундай килиб, тўрли мам- лакатларда тарихий ва маданий анъаналари жамиятнинг ривожланиш даражасига, педагогика ва ижтимоий педагогиканинг ривожланишига кдраб терминалогияларида бирлаштирувчи нарсалар Хам бор. Умумийлиги шундан иборатки, хар қандай жамият хам «доимий муаммоларни» болаларнинг ривожланиши, тарбияси ва таълимини, айникра рухий камчиликлари ва дефекти булган болаларнинг муаммоларини хар доим хал этиб келган, хал этмокда ва хал этади.
Ижтимоий педагогикага характерли булган муаммога изланиш бизда худци чет элдаги каби XX асрнинг 70- йилларида юзага келди. Бу таълим тизимини тўзишига боклиқ холда намоён булди. Бизда бу кдзикдш муаммога боглиқ, методик тавсияларнинг юзага келишида кўзатилади.
Do'stlaringiz bilan baham: |