Maktabgacha ta’limda nutq madaniyati” fanidan o‘quv-uslubiy majmua

Нутқ маданияти ва услубият (стилистика)

Стил, стилистика тушунчалари ҳақида. Ўзбек тилининг вазифавий услублари. Уларнинг таснифи, кўринишлари масаласи, юзага келиш асослари. Ўзбек тилининг жонли сўзлашув услуби – белгилари.

Ўзбек адабий тилининг илмий, расмий, публицистик ва бадиий услублари. Услубларнинг ўзига ҳос хусусиятлари. Услубий меъёрланганликни таъминловчи лингвистик ва нолингвистик омиллар.

Услуб талаби, услубий нуқсон. Нутқ эгасининг индивидуал услуби ҳақида.

Нутқнинг нутқий бўлмаган ҳодисалар билан муносабати

Нутқнинг нутқий бўлмаган ҳодисалар (тил, онг, борлиқ, вазияти) билан муносабати нутқнинг коммуникатив сифатларини шакллантирувчи асосий ҳолат эканлиги. Тил ва нутқ муносабати нутқнинг барча коммуникатив сифатларини белгиловчи асосий омил эканлиги. Нутқ ва борлиқ, нутқ ва вазият, нутқ ва суҳбатдош муносабатлари. Маданий нутққа қўйиладиган талаблар. Нутқ сифатларига эътибор.

Нутқ маданияти ва тилнинг тасвирий воситалари

Ифоданинг аниқ, лўнда, иҳчам ва таъсирчан бўлишни таъминловчи воситалар. Тасвирий воситалар кўринишлари: троплар (кўчим) ва синтактик фигуралар – такрор, инверсия, эллипсик кабилар.

Нутқ таъсирчанлигини таъминлашда кўчимларнинг ўрни: метафора, метонимия, синекдоха..., ўхшатиш, перифраза, жонлантириш каби. Тасвирий воситаларнинг бошқа кўринишлари: товуш ўзгаришлари (орттириш, тушириш, алмаштириш каби ҳолатларнинг шеъриятдаги ўрни).