Mahsulotlar sifatini aniqlash va sertifikatlash

Oichashlami bajarishga tayyorgarlik
 
Paxta tolasining rangi va tashqi ko„rinishini aniqlash uchun namuna 
tanlash 0„z DSt 604, 0„z DSt 614- ga muvofiq bajariladi.
34-rasm. Etaion namunalar 
Oichashni bajarish
 
Paxta tolasining rangi va tashqi ko„rinishini aniqlash maxsus 
jihozlangan klassyor xonalarida bajariladi. Operator sinalayotgan namunani 
klassifikator stoliga, tashqi ko„rinish etaion namunalari (34-rasm) 
joylashgan quti bilan yonma-yon qo„yadi va solishtirma yoii bilan ko„proq 
yaqin keluvchi etaion namuna topiladi. Keyin operator sinalayotgan 
namunani yuqori va pastki boiaklarga ajratadi (kitob shaklida ochib) va 
namunaning ichki yuzasini etaion namunalar bilan solishtiradi. Agar 
namunaning tashqi va ichki
124 

---

yuzalar 
rangi hamda tashqi ko„rinishi muvofiq kelmasa, baholash natijasi 
sifatidapast ko„rsatkich olinadi.
Tabiiy yorag„likda sinash usuli
 
Paxta tolasining rangi va tashqi ko„nnishini tabiiy yorugiikda 
aniqlashda operator soya joyda bo„lishi kerak. Klassifikatsiya stoli shunday 
joylashgan bo„lishi kerakki, operator namunalami tekshira- yotgan vaqtida 
yorugiik manbaiga teskari qarab turishi kerak. Operator atrofida nur 
taratuvchi, nur qaytaruvchi ko„zgu va yaltiroq boyalgan jismlar boimasligi 
kerak. Tolaning shtapel uzunligi klassyor qoida aniqlaydi.
Namunani etaion namunalar bilan solishtirish arbitraj usuli bilan 
bajariladi.
Paxta tolasining chiqishi
 
Chigitli paxtadan olinadigan asosiy mahsulot paxta tolasi hisoblanadi. 
Tola massasi G
T
ning chigitli paxta massasi Go, ga nisbati tolaning chiqishi 
В deb ataladi (%):
Laboratoriya sharoitida har bir partiyada chigitli paxtadan qancha tola 
chiqishini shu partiya paxta namunasini 10 arrali jinda ishlab chiqib topiladi. 
Ishlab chiqarish sharoitida esa, berilgan partiya paxtasining nazorat guruhini 
ishlab, tola chiqishi aniqlanadi.
Nazorat guruh paxtalarini korxonada ishlashdan awal paxta tarozida 
tortiladi, tozalanadi va texnologik mashinalar sozlanadi. Paxta ishlangandan 
keyin tayyor mahsulotlarning iflosliklaiini alohida yiglb, tarozida tortiladi. 
Tola, chigit, lint va tolali chiqindilar hamda iflosliklami alohida olchab, 
ulaming chiqishi aniqlanadi.
Tola chiqishini aniqlovchi ko'rsatkich sifatida chigitli paxtaning tolalik 
darajasi - tolalik indeksi xizmat qiladi. Chigitli paxtaning tolalik darajasi 
deb, 100 dona chigitdan ajratib olingan tolaning gramm hisobidagi 
massasiga aytiladi.
Paxtadan olinadigan chigit uruglik hamda texnik chigitlarga ajratiladi. 
Bular to„g„risidagi ma‟lumotlar quyidagi bobda yoritilgan.
125 

---