Mafkura va geosiyosat

Birinchidan.  Ikki  qutbli  dunyo,  ―sovuq  urush‖  muhiti  barham  topdi  va 

insoniyatning  yagona  makonda  yakdil  maqsad  sari  yashashi  uchun  imkoniyat  paydo 

bo‘ldi. 

Ikkinchidan.  Dunyo  xaritasida  asosan,  Markaziy  Osiyo,  Boltiqbo‘yi  va  Sharqiy 

Yevropa  mintaqalari  hisobiga  yangi  milliy  davlatlar  paydo  bo‘lib,  demokratik 

rivojlanish  yo‘liga kirdi.   

Uchinchidan.  Inson  huquqlarini  amalda  ro‘yobga  chiqarish,  dunyo  xalqlarining 

yagona  maqsadi  –  tinch  va  farovon  hayotini  barpo  qilish  va  integratsiyalashish 

yo‘nalishlarida  amaliy  ishlar  boshlandi. 

Bu  o‘zgarishlar  jahon  taraqqiyotiga  oid  eski  andoza  va  qoliplarni  qayta  ko‘rib 

chiqish imkonini  beradi. 

Jahon  tarixida  iz  qoldirgan  ko‘plab  olim  va  mutaxassislar,  siyosatchi  va  davlat 

arboblari  ―taraqqiyot‖  tushunchasiga  oid  o‘z  qarashlarini  bayon  etgan.  Ularning 

aksariyati  ―taraqqioyot‖  faqat  quyidan  yuqoriga  qarab  borish  g‘oyasini  yoqlab 

chiqadi.  

Biri  taraqqiyotning  eng  yuqori  cho‘qqisi kommunizm deb ta‘riflasa, boshqasi uni 

―G‘arb  demokratiyasi‖  deb  atagan.  Amalda  esa  har  ikkalasi  mohiyatan  bitta  bo‘lib,  u 

hayot  faoliyatining  quyidan  yuqoriga  qarab  harakatidan  iborat  ekani  haqidagi  fikrni 

ifoda  etadi.  Bu  jarayonni  bir  tomonlama  tushuntirishga  intilish  ―5  formatsiya‖ 

nazariyasida  o‘z  aksini  topgan.  Uning  tarafdorlari  nazarida  taraqqiyot  ibtidoiy,