M tojiyev, I. Nigmatov

ba’zida esa hayotni qutqarib qolish uchun hal qiluvchi ahamiyatga ega.
Ayniqsa, qon k o ‘p ketib turganda, odam elektr tokidan shikastlanganda.
suvga ch o‘kkan paytida, yurak faoliyati to'xtab, nafasi chiqmay qolgan
paytda birinchi tibbiy yordam darhol k o ‘rsatilishi kerak;
- bolalarga va shu damning o ‘zida yordam olm asa o ‘lib qolishi
mumkin b o ‘lgan shikastlanganlarga birinchi navbatda birinchi tibbiy
yordam k o ‘rsatiladi;
- son suyagi ochiq sinib, arteriyadan qon ketib turgan mahalda
birinchi navbatda hayot uchun xatarli b o ‘lgan qon ketishini to ‘xtatish,
keyin jarohatga steril b og‘lam qo‘yish va shundan keyingina oyoqni
qimirlamaydigan qilib bog‘Iashga kirishish lozim. Bunda singan joyni
qimirlamaydigan qilib qo‘yish uchun m axsus shina solib b o g ‘lash yoki
q o ‘lida bor bo‘lgan boshqa vositalardan foydalanish kerak.
Birinchi tibbiy yordamning hamma usul-amallarini ehtiyotkorlik bilan
avaylab bajarish lozim . Q o ‘pol harakatlar qilinadigan b o is a , shikastlangan
kishiga zarar qilishi va uning ahvoli yom onlashib qolishi mumkin. Birinchi
tibbiy yordam ikki yoki bir necha kishi tomonidan ko'rsatilishi mumkin.
12.5. Qon ketishida ko‘rsatiladigan birinchi tibbiy yordam
Qon ketishi jarohatlarning bevosita hayotga x a v f soluvchi eng xatarli
asoratidir. Qon ketishi deganda shikastlangan tomirlardan qon chiqib turi-
shi tushuniladi.
Shikastlangan tom irlam ing tabiatiga qarab arteriyalardan, venalardan,
kapillardan qon ketishi tafovut qilinadi.
Arteriyalardan qon ketishi 
hammadan xatarlidir, bunda qisqa mud-
dat ichida organizmdan talaygina miqdorda qon ketib qolishi mumkin.
Arteriyalardan qon ketishining alomatlari chiqayotgan qonning qirmizi