62
Bu yerda,
-xonaning har metr balandligiga belgilangan harorat
gradienti,
0
C; H-xonaning polidan havo chiqarib yuborish zonasigacha
bo’lgan balandliiigi,m.
Hisoblangan almashtirilgan havo miqdori yuqorida belgilangan havo
almashtirish koeffitsiyentini qo’shib hisoblaganda quyidagi holga keladi:
G=
t
t
Q
ii
ort
m
0
(
24
.
0
(1)
Agar binoning ba’zi uchastkalarida mahalliy shamollatish
sistemalari o’rnatilgan bo’lsa, unda:
G=
)
(
24
0
4
t
t
Q
Q
ii
ort
m
(2)
bu yerda, Q
4
-mahalliy shamollatish vositalari yordamida chiqarib
yuboriladigan issiqlik miqdori,kkal soat; G
4
-mahalliy shamollatish
vositalari yordamida chiqarib
yuborilayotgan havo miqdori,kg/soat.
Mahalliy shamollatish natijasida chiqarilib -yuborilayotgan
issiqlik miqdori quyidagicha aniqlanadi:
Q
4
= 0.24(t
ii
-t
o
)G
4
(3) ni (2)ga qo'ysak,
G =
)
(
24
.
0
0
t
t
Q
ii
ort
m
+(1-m)G
4
Agar koeffltsiyent m ni yuqorida; keltirilgan qiyittat bilan
almashtirsak,
G =
)
(
24
.
0
0
4
t
t
Q
Q
ii
ort
m
+G
4
Xonalarga borilayotgan %mumiy shamollatish samaradoriigini havo
almashtirish , darajasini n belgilovchi koeffltsiyent orqali ifodalanadi:
K=
V
L
bunda, K— havo almashtirish darajasini belgilovchi koeffltsiyent;
L-ventilator yordamida xonaga yuborilayotgan yoki xonadan so'rib
olinayotgan havo miqdori, m
3
soat; V—xonaning hajmi, m
3
.
63
7-rasm. Markazdan qochma kuchga asoslangan ventilator.
Bu birlik bir soat davomida xona ichidagi havo nee ha marta
yangilanayotganini ko'rsatadi.
Ventilatorlarning markazdan qochma (7-rasm) va o'q bo'ylab (8-
rasm) havo harakati hosil qiluvchi turlari mavjud. Markazdan qochma
kuchga asoslangan ventilatorlar har xil konstruksiyaga ega bo'lishlari
mumkin. Ularni turlarga bo'lishda qanday ish uchun tavsiya etilganligi va
hosil qiladigan bosimi hisobga olinadi. Hosil qiladigan bosimi bo'yicha
past bosimli ventilatorlar (R>I kPa yoki 100 kg/sm
2
), o'rtacha R > Z kPa,
yoki 300 kg/sm
2
va yuqoribosimli R< Z kPa bo'lishi mumkin.
8-rasm. O'q bo'ylab havo harakatini ta'minlovchi ventilator.
Markazdan qochma kuchga asosolangan ventilatorlar asosan
spiralsimon tashqi qobiqqa joylashtirilgan kurakchali g'ildirakdan tashkil
topgan. G'ildirak aylanma harakat qilishi asosida kurakchalarga urilgan
havo kuch bilan tashqarigai markaziy o'qqa perpendikular ravishda
markazdan qochma kuch asosida harakatlantirilib yuboriladi va bu havo
spiralsimon tashqi qobiq bo'ylab yo'naltiriladi. Bunday markazdan
qochma kuchga asoslangan ventilator anchagina katta bosimdagi havo
harakatini ta'minlay oladi.
64
9-rasm. SP7-40 N8 ventilatorning aerodinamik ko'rsatkichlari.
Ventilatorlar qanday maqsadlarda foydalanishga qarab ma'lum
nomerlarga va markazlarga ega bo'ladi. Ventilatorlarning nomeri uning
ishchi kurakchali g'ildiragining dm larida ifodalangan diametridir, ya'ni N
4 bo'lsa, unda kurakchali g'ildiragi 400 mm li ventilyatorlar tushuniladi.
Markazdan. qochma ventilatorlarning hamma o'lchanadigan birliklari
GOST 10616-73 «Markazdan qochma va o'q bo'ylab, harakat hosil
qiluvchi
ventilatorlar.
Asosiy
o'lchamlari
va
xususiyatlari»da
ventilatorlarning I danu 50 nomergacha keltirilgan va izohlangan.
Ventilatorlarning kurakchali g'ildiragini elektrodvigatel yordamida
harakatga keltiriladi.
Ventilator tuzilishi va ishlatiladigan joyiga qarab turli-tuman
ko'rinishlarga ega. Masalan, changli havoni harakatga keltirish uchun
ishlatiladigan ventilatorlar SP7-40 tartibidagh ventilatorlar seriyasini
tashkil qiladi va bular birmuncha mustahkam ishchi g'ildirakka ega bo'lib
74 tadan sakkiztagacha kurakchat bilan ta'minlangan bo'ladi. Bunday
kurakchalarning siyrak joylashuvchi ventilatorlarga har xil havo
tarkibidagi tolasimon materiallar va changning tiqilib qolmasligini
ta'minlaydi. 9-rasmda SP7-40 ventilatorlarning ish unumi, hosil qiladigan
bosimi kurakchali g'ildiragining aylanish soni ham foydali ish
koeffitsiyenti o'rtasidagi umumiy bog'lanishlar keltirilgan. Har bir
ventilator tuchun bunday chizmalarning berilishi kerakli joyga munosib
ventilator tanlab o'rnatish imkoniyatini beradi. O'q bo'ylabr havo harakati
hosil qiluvchi ventilatorlarningv bosimi kam bo'lib (30:3000Pa), ammo
ancha ko'p miqdorda havoni harakatlantirish imkoniyatiga ega. Bir-biridan
parraklarining tuzilishi bilan farqlanadigan ventilatorlar mavjud. Ular
65
ichida eng ko'p tarqalgani tomga o'rnatiladigan ventilator bo'lib (10-rasm),
mashinasozlik sanoati korxonalari xonalarini umumiy shambllatishda keng
qo'llaniladi.
10-rasm. Tomga o'rnatiladigan ventilatorlar:
Do'stlaringiz bilan baham: 
