Keyin bir necha kun yoki bir necha hafta keyin payd

.ELEKTR HIMOYA VOSITALARI

 

 

XI.1. Umumiy tushuncha 

 

Elektr-uskunalar 

bilan 

ishlaydigan 

ishchilarni 

elektr 

jarohatlanishdan,  elektr  yoyi  va  elektrmagnit  maydonlaridan  himoyalash 

uchun elektr himoya vositalari (E.X.V.) qo’llaniladi. 

E.X.V.  qo’lda  va  avtomobilda  eltib  yuruvchi    buyumlar  mavjud. 

Himoyalovchi  vositalar  shartli  ravishda  uch  turga  bo’linadi: 

izolyatsiyalovchi, to’suvchi va yordamchi. 

Insonni  elektr  kuchlanish  ostida  bo’lgan  elektr  uskunalarini 

qismlaridan  va  yerdan  izolyatsiyalash  uchun  xizmat  qiladigan  vositalar-

izolyatsiyalovchi  vositalar  deb  ataladi.  Unga  quyidagi  buyumlar  kiradi: 

izolyatsiyalovchi  va  o’lchovchi  shtangalar;  vaqtincha  yerga  ulash 

qurilmalari;  izolyatsiyalovchi  va  elektr  o’lchov  qisqichlar;  kuchlanish 

ko’rsatkichlari;  monter  asboblarini  izolyatsiyalangan  dastalar;  dielektrik 

qo’lqoplar;  etiklar  va  kalishlar;  rezinali  gilamchalar  va  poyandozlar; 

izolyatsiyalangan narvonlar. 

Izolyatsiyalovchi E.X.V. ikki xilga bo’linadi: asosiy va yordamchi. 

Kuchlanishga  ishonchli  bardosh  beradigan  va  ular  yordamida  tok 

o’tkazuvchi qismlarga tegishiga ruhsat beradigan vositalar asosiy vositalar 

deb  ataladi.  Ishchilarni  havfsizligini  ta’minlab  bera  olmaydigan  va 

qo’shimcha bo’lib asosiy E.X.V. bilan birgalikda qo’llaniladigan vositalar-

qo’shimcha vositalar deb ataladi. 

To’siqli  himoya  vositalar  deb,  vaqtincha  tok  o’tkazuvchi  qismlarni 

to’sish  uchun  qo’llaniladigan  vositalarga  aytiladi.  Bunga  olib  yuruvchi 

to’siqlar (sharmalar, qo’lqoplar, qafaslar) hamda vaqtinchalik yerga ulash 

qurilmalariga  aytiladi.  Ularga  shartli  ravishda  ogohlantiruvchi  plakatlar 

ham  kiradi.  Insonni  yeqilib  tushishini  oldini  olish  uchun  (himoyalovchi 

belbog’lar,  ogohlantiruvchi  arqonlar)  va  tepaga  ko’tarilish  uchun 

(narvonlar, tirnoqchalar) hamda yorug’lik, issiqlik, mehanika va kimyoviy 

ta’sirlaridan  himoyalanish  uchun  shahsiy  himoya  vositalari  (ko’zoynak, 

protivogaz, mahsus kiyimlar va shunga o’xshash turli buyumlar) qo’llanib 

kelinadi.