Kasbiy psixologiya

 
                Idrok va uning muxandis kadrlar faoliyatida tutgan o’rni.  
 
Idrok  sezgiga  nisbatan  murakkab  va  mazmundor  psixik  jarayon 
hisoblanganligi  sababli  barcha  ruhiy  holatlar,  hodisalar,  xususiyatlar,  xossalar  va 
inson  ongining  yaxlit  mazmuni,  egallangan  bilimlar,  tajribalar,  ko’nikmalar  bir 
davrning o’zida namoyon bo’ladi, aks ettirishda ishtirok etadi. 
Narsa  yoki  hodisalarning  sezgi  a’zolariga  bevosita  ta’siri  jarayonida  kishi 

---

193 
 
ongida uning aks etishi 
idrok 
deb ataladi. 
Idrok  etish  jarayonida  alohida  holdagi  sezgilarning  tartibga  solinishi  hamda 
narsa va voqea-hodisalarning yaxlit obrazlarga birlashuvi yuz beradi. 
Qo’zg’atuvchining  alohida  xususiyatlari  aks  etadigan  sezgilardan  farqli 
o’laroq,  idrok  narsalarni  uning  hamma  xususiyatlari  bilan  birgalikda  aks  ettiradi. 
Bunda idrok alohida sezgilar yig’indisi tarzida emas, balki hissiy bilishning o’ziga 
xos xususiyatlari bilan sifat jihatidan yuqori bosqichi sifatida tasavvur qilinadi. 
Muxandis  kadrlar  faoliyatida  idrok  kasbiy  faoliyat  uchun  muhim  ahamiyat 
kasb  etadigan  hodisa,  holat,  ob’ekt-  lardan  predmetli  ravishda  kerakli  narsalarni 
ajratib  olib,  yaxlit  holda  ongida  aks  ettirish,  oddiy  shaxs  ko’ra  olmaydigan 
holatlardagi  narsalarni  tez  va  oson  ilg’ash  jarayonidir.  Yaxshi  rivojlanmagan 
kasbiy idrok kadrda illyuzion (noto’g’ri) idrok qilish xususiyatini shakllantiradi. 
Shu nuqtai nazardan idrok muxandis kadrlarining kasbiy faoliyatida muayyan 
o’ziga  xos  xususiyatlarni  namoyon  etadi.  Ya’ni,  muxandis  kadr  aniq  ma’lumot 
olish  uchun  guvoh,  jabrlanuvchi,  gumon  qilinuvchi  yoki  ayblanuvchini 
kuzatayotganda  o’rganilayotgan  ob’ekt  to’g’risida  turli  ko’rinishlarda  olingan 
tasavvur va tushunchalarni yaxlit holatda idrok qiladi. Muxandis kadrlar voqelikni 
to’g’ri idrok etishlari uchun uning printsiplariga rioya qilishlari zarur. 
Idrok qilish tamoyillari quyidagilar: 
– 
bilish zarur bo’lgan holat yuzasidan miyada aniq aqliy zanjir tuzish; 
–
 
sezgi a’zolarining imkoniyatlaridan to’liq foydalanish; 
–
 
o’rganilayotgan ob’ektga nisbatan qiziqish uyg’otish; 
Idrok  qilish  printsiplari  asosida  kadr  turli  nuqtai  nazarlarni,  masofadan, 
vaziyatdan,  holatning  yoritilish  darajasi,  sharoitdan  kelib  chiqib,  ob’ektdan  olgan 
taassurotlarni tahlil qiladi.