«iqtisodiyot nazariyasi» fanidan

Asosiy tayanch tushunchalar:

Agrar munosabatlar - yerga egalik qilish, tasarruf etish, undan foydalanish va ishlab chiqarish natijalarini o’zlashtirish jarayonida vujudga keladigan munosabatlar.

Renta munosabatlari - yerdan foydalanish natijasida vujudga keladigan qo’shimcha sof daromadni taqsimlash va o’xtashtirish bilan bog’liqlikda vujudga keladigan munosabatpar.

Differentsial renta - yer uchastkalarining unumdorligidagi va joylashgan joyidagi farqlar natijasida vujudga keladigan qo’shimcha sof daromad.

Differentsial renta I - yerlarning tabiiy unumdorligi farqlar natijasida vujudga keladigan qo’shimcha sof daromad.

Differentsial renta II — yerlarning iqtisodiy unumdorligini oshirish natijasida vujudga keladigan qo’shimcha sof daromad.

Absolyut renta - qishloq xo’jaligida yerga bo’lgan xususiy mulkchilik monopoliyasi natijasida vujudga kelib, ham turdagi: yaxshi, o’rtacha va yomon yerlardan olinadigan renta.

Monopol renta - alohida tabiiy sharoitga ega bo’lgan, noyob qishloq xo’jalik mahsulotlari yetishtiriladigan yerlardan olinadigan renta.

Undirma sanoatda renta - foydali qazilma konlarining joylashishi (yer yuzasiga nisbatan) va ularning boyligi jihatdan farqlar natijasida vujudga keladi.

Agrosanoat majmuasi - Qishloq xo’jalik mahsulotlarini yetishtirish, uni saqlash, qayta ishlash va iste’molchilarga yetkazib berish bilan bog’liq xo’jalik tarmoqlarining birligi.

Qishloq xo’jaligi ishlab chiqarish infratuzilmasi - bevosita Qishloq xo’jalik ishlab chiqarishiga xizmat ko’rsatuvchi sohalar.

Ijtimoiy infratuzilma - odamlar yashash va turmush faoliyatining umumiy sharoitlarini ta’minlaydigan sohalar.

Agrosanoat integratsiyasi - qishloq xo’jaligi bilan unga xizmat qiluvchi va mahsulotni iste’molchiga yetkazib beruvchi tutash tarmoqlar o’rtasida ishlab chiqarish aloqalarining rivojlantirish hamda ularning uzviy birikish jarayonidir.

Agrobiznes - tadbirkorlik faoliyatining qishloq xo’jaligi va u bilan bog’liq soqalardagi namoyon bo’lish shakli.
Nazorat uchun savol va topshiriqlar

1.Agrar munosabatlarning mazmunini, iqtisodiy munosabatlarda tutgan o’rnini va xususiyatlarini ko’rsatib bering.

2. «Yerga egalik» va «yerdan foydalanish» tushunchalarini izohlang.

3. Yer rentasi nazariyalarining umumiy tomonlari va tub farqlarini ko’rsatib

bering.

4. Yer rentasining asl mazmunini tushuntiring.

5. Differentsial (I va II) va absolyut rentaning hosil bo’lish shart-sharoitlari, manbalari va taqsimlanishini tushuntirib bering.

6. Monopol renta nima?

7. Qazib oluvchi va undirma sanoatda renta qanday hosil bo’ladi?

8. «Ijara haqi» va «yer rentasi» ning farqlarini izohlang.

9. Agrobiznesning iqtisodiy mohiyatini tushuntiring va uning asosiy turlariga tavsif bering.

10. Agrosanoat majmuasi va agrosanoat integratsiyasi tushunchalari iqtisodiy mazmuniga o’z fikringizni bildiring.

4-MODUL. Milliy iqtisodiyot (makroiqtisodiyot)ning amal qilish va rivojlanish qonuniyatlari

14-mavzu: MILLIY IQTISODIYOT VA UNING MAKROIQTISODIY KO’RSATKICHLARI. YALPI MILLIY MAHSULOT VA UNING HARAKAT SHAKLLARI
R е j а

1.Iqtisоdiy mustаqillik, uning mеzоnlаri.

2.Milliy mаhsulоtning mаzmuni, hаrаkаti vа uni hisоblаsh usullаri.

3. Ijtimоiy fаrоvоnlik ko’rsаtkichlаri. Yashirin iqtisоdiyot.