Iqtisodiy tahlil



Download 1,13 Mb.
bet12/105
Sana19.04.2022
Hajmi1,13 Mb.
#564255
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   105
Bog'liq
УМК Иқтисодий таҳлил 2016

Tahlil omillari tasnifi

Tasnifiy belgisi


Omillar guruhi

Tabiatiga ko’ra

Tabiiy-iqlim
Ijtimoiy-iqtisodiy
Ishlab chiqarish-iqtisodiy

Natijalarga ta’sir darajasiga ko’ra

Asosiy
Ikkinchi darajali

Xo’jalik sub’ektiga bog’liqlik darajasiga ko’ra

Ob’ektiv
Sub’ektiv

Tadqiqot ob’ektiga nisbatan

Ichki
Tashqi

Tarqalish darajasiga ko’ra

Umumiy
O’ziga xos

Faoliyat natijalariga ta’siri davomiyligiga ko’ra

Doimiy
Vaqtinchalik

Ta’sir xarakteriga ko’ra

Ekstensiv
Intensiv

Aks ettirilayotgan hodisalar xususiyatlariga ko’ra

Miqdoriy
Sifat

O’z tarkibiga ko’ra

Sodda
Murakkab



O’z tabiatiga ko’ra omillar tabiiy-iqlim, ijtimoiy-iqtisodiy, ishlab chiqarish-iqtisodiy kabilarga ajratiladi.
Tabiiy-iqlim omillari qishloq xo’jaligi, kon sanoati, o’rmon xo’jaligi va boshqa tarmoqlar faoliyat natijalariga ulkan ta’sir ko’rsatadi. Ularning ta’sirini hisobga olish xo’jalik sub’ektlari faoliyat natijalarini aniqroq baholashga imkon beradi.
Ijtimoiy-iqtisodiy omillarga xodimlarning uy-joy sharoiti, korxonalarda ommaviy-madaniy, sport va sog’lomlashtirish tadbirlarini tashkil qilish, xodimlarning ta’lim hamda madaniy jihatdan umumiy darajasi va boshqalar kiritiladi. Ular korxonaning ishlab chiqarish resurslaridan yanada to’liq foydalanish va ularning mehnat samaradorligini oshirishga zamin yaratadi.
Ishlab chiqarish-iqtisodiy omillar korxonaning ishlab chiqarish resurslaridan foydalanish to’liqligi va samaradorligini, uning faoliyatining yakuniy natijalarini belgilab beradi.
Xo’jalik faoliyati natijalariga ta’sir darajasiga ko’ra omillar asosiy va ikkinchi darajali omillarga ajratiladi. Ikkinchi darajalilardan farqli o’laroq asosiy omillar natijaviy ko’rsatkichga jiddiy ta’sir ko’rsatadi. Turli omillar ichidan asosiy, hal qiluvchisini ajrata olish mahorati tahlil natijalari asosida to’g’ri xulosalar chiqarishni ta’minlaydi.
Xo’jalik sub’ektiga bog’liqlik darajasiga ko’ra omillar ob’ektiv (odamlar xohish va irodasiga bog’liq bo’lmagan, masalan, tabiiy ofatlar) va sub’ektiv (yuridik va jismoniy shaxslar faoliyatiga bog’liq) omillarga ajratiladi.
Tadqiqot ob’ektiga nisbatan omillar ichki va tashqi, ya’ni mazkur korxona faoliyatiga bog’liq va bog’liq bo’lmagan omillarga tasniflanadi. Tahlilda korxona ta’sir ko’rsatishi mumkin bo’lgan ichki omillar tadqiqiga alohida e’tibor qaratilishi lozim.
Tarqalish darajasiga ko’ra omillar umumiy (iqtisodiyotning barcha tarmoqlariga ta’sir qiluvchi) va o’ziga xos (iqtisodiyotning alohida tarmog’i yoki korxonalar sharoitida ta’sir qiluvchi). Bunday bo’linish alohida korxonalar, ishlab chiqarish tarmoqlarining o’ziga xos xususiyatlarini to’liq hisobga olish va ularning faoliyatini yanada aniq baholashga imkon beradi.
Faoliyat natijalariga ta’siri davomiyligiga ko’ra doimiy (o’rganilayotgan hodisaga vaqt bo’yicha uzluksiz ta’sir ko’rsatuvchi) va vaqtinchalik (ayrimlarining ta’siri davriy hisoblanadi, masalan, yangi texnika, mahsulotlarning yangi turlari, ishlab chiqarishning yangi texnologiyalarini o’zlashtirish va hokazo) omillar farqlanadi.
Ta’sir xarakteriga ko’ra omillar intensiv (ishlab chiqarish jarayonida mehnat qizg’inligi, sa’y-harakatlar darajasini tavsiflaydi, masalan, qishloq xo’jalik ekinlari hosildorligini oshirish, qoramollar mahsuldorligini oshirish, mehnat unumdorligini oshirish) va ekstensiv (natijaviy ko’rsatkichning sifat jihatidan emas, balki miqdoriy o’sishi bilan bog’liq, masalan, ekin maydonini kengaytirish yo’li bilan mahsulot ishlab chiqarish hajmini oshirish, hayvonlar bosh sonini ko’paytirish, ishchilar sonini oshirish va hokazo) omillarga bo’linadi.
Tarkibiga bog’liq ravishda omillar bir necha elementdan iborat murakkab (kompleks) va tarkibiy qismlarga ajratilmaydigan sodda (elementli) turlarga ajratiladi. Murakkab omilga mehnat unumdorligini, sodda omillarga hisobot davrida ish kunlari sonini misol sifatida keltirish mumkin.



Download 1,13 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   105




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish