Iqtisodiy statistika

Tovar zaxirasining aylanish tezligi — sonini aniqlash uchun tovar aylanish hajm i, tovar zaxirasining o 'r ta c h a haj- miga b o ‘linadi
n=V /S;
N ech a kunda bir marta aylanishini aniqlash uchun davrdagi, kunlar soni tovar zaxirasining aylanish tezligiga b o ‘linadi
t=D /P;
Tovar aylanishini tovar zaxirasi bilan ta’minlanish dara­ jasini aniqlash uchun bir kunlik tovar zaxirasi, b ir kunlik tovar aylanish hajmiga bo'linadi
t= C /V ;
M asalan, chakana savdo firmasida tovar zaxiralari:
1- m ay kuniga — 100 m ln.so‘m
' 1-iyun kuniga — 120 mln. so‘m
M ay oyi tovar aylanishi — 220 mln. so‘m. U holda, T/Zo'rtacha qoldig-i= 100+ 120/ 2 = 1 10 mln. so‘m
D em ak, may oyi ichida kunlik o ‘rtacha zaxira 110
m ln .so‘m ga teng bo‘lgan.
T / Z aylanish tezligi- 2 2 0 / 110 —2 m arta
D em ak, m ay oyi ichida tovar zaxiralari 2 m arta yoki 15 kunda b ir m arta yangilangan (30:2).
T ovar aylanishi 1-iyunga tovar zaxirasi bilan tam inlash darajasi = 120 :220 /30 = 120 :7 ,33 = 16 ,4 kun.
D em ak, tovar aylanish tezligi o ‘zgarm asa, m avjud zaxira- lar tovarlarni sotish jarayonini 16,4 kun davom ida ta ’m inlaydi.
0 ‘zbekiston Statistika davlat q o ‘m itasi axborotlariga qaraganda 2005-yilning yanvar-dekabrida iste’mol m ahsulot- larining chakana tovar aylanm asi 5736,8 mlrd. so‘ m ni yoki
o ‘tgan yilning shu davriga nisbatan 108,2% ni tashkil qildi.


Xo‘jalik yurituvchi subyektlarning mulkchilik' shakllari bo'yicha chakana toVar aylanmasi quyidagicha ifodalanadi:


Mlrd. 2004-yilga Jamiga
so‘m nisbatan foiz ^{nisbatan foiz} hisobida ^hisobida