Ionometriya

4-maruza
IONOMETRIYA.
Ionometriya potensiometrik tahlilning istiqbolli usullaridan biri bo‘lib, uning asosiy vazifasi turli kation va anionlar uchun selektiv – qaytar elektrod yaratish, ularni qo‘llash va o‘rganishdan iboratdir. Qadimdan ma’lum bo‘lgan pH-metriya ionometriyaning bir turidir. Kation va anionlarni aniqlashga qarab, ionometriya usuli kationometriya va anionometriyaga bo‘linadi. Agar ion selektiv elektrodlarning birinchi vakili bo‘lgan vodorod selektiv elektrod XX asrning boshida yaratilgan bo‘lsa, 1934 yilda natriy selektiv elektrod yaratildi. hozir 100 dan ortiq ion va moddaga selektiv bo‘lgan elektrodlar mavjud. Sanoat korxonalari ko‘plab ionomerlar ishlab chiqarmoqda, ularning qo‘llanilish sohalari ham kengayib ketdi.
Bevosita potensiometriyada miqdoriy usullar. Bevosita potensiometriyada darajalash chizmasi, qo‘shimchalar va boshqa usullar ishlatiladi. Darajalash chizmasi usulida elektrod potensialining tekshiriladigan ion aktivligiga bog‘liqligi chizmasi tuziladi. Bunda ion aktivligining logarifmik funksiyasi olinadi. Darajalash chizmasini tuzishda standart va tekshiriladigan eritmalarning ion tarkibi bir xil bo‘lishini ta’minlash zarur. Suyultirilgan eritmalarda bunga erishish mumkin. Standart qo‘shimchalar usulida tekshiriladigan eritmaga tegishli miqdorda standart eritma qo‘shishdan oldin va keyin elektrod potensiali o‘lchanadi. Qo‘shilgan standart eritma tekshiriladigan eritmaning ion kuchi va, binobarin, aktivlik koeffitsiyentini o‘zgartirmaydi, deb faraz qilinadi. Agar tekshiriladigan eritmaga standart eritma qo‘shishdan oldingi potensial E₁, keyingisi E₂ bo‘lsa, aniqlanadigan bir zaryadli ion uchun , ni yozish mumkin (bu yerda ; ; – aniqlanadigan ionning konsentratsiyasi). Agar c_st bo‘lgan V_st qism standart eritma V_x hajmli aniqlanadigan modda eritmasiga qo‘shilsa, uning potensiali: , .
Bu ikkala tenglama birgalikda yechilsa: hosil bo‘ladi.