I kirish. II. Asosiy qism. Asosiy vositalarning iqtisodiy mazmuni va ularning turkumlanishi

To`g`ri chiziqli usul asosiy vositani foydali ishlatishning butun davri mobaynida eskirishning doimiy summalarini hisoblab yozishdan iborat.
Kamayib boruvchi qoldiq usuli bo’yicha muntazam hisoblab yozilayotgan summalar foydali ishlatish muddati davomida kamayadi.
Bajarilgan ishlar hajmiga mutanosib ravishda hisoblab yozish usuliga binoan amortizatsiya miqdori faqat asosiy vosita qancha marta ishlatilishiga yoki qancha mahsulot birligi ishlab chiqarilishi kutilayotganiga bog`liq bo’ladi.
Kumulyativ usulda amortizatsiya summasi hisoblash koeffitsiyentining maxraji bo’lgan ob`ektning xizmat muddati yig`indisi bilan aniqlanadi. Bu koffitsiyentning suratida ob`ektning xizmat muddati oxirigacha qoladigan yillar soni teskari tartibda ko’rsatiladi.
Amortizatsiyani hisoblashda uning tugatilish qiymatiga e’tibor berish lozim. Agar boshqa summani ishonchli tarzda hisob-kitob qilish mumkin bo’lmasa, asosiy vositaning qoldiq qiymati nolga teng bo’ladi.
To`g`ri chiziqli usulda amortizatsiya hisoblash. To`g`ri chiziqli usul deb tugatilgan qiymati ayrilgan asosiy vositalar ob`ekti qiymatini davrlar bo’yicha foydalanish muddati davomida teng nisbatda hisoblash usuliga aytiladi. Amortizatsiya summasi amortizatsiyalanayotgan qiymatni (tugatish qiymati ayrilgan ob`ektning dastlabki qiymatini) ko’zda tutilgan foydalanish davrlari soniga bo’lish yo’li bilan topiladi:


Yillik amortizatsiya summasi
=
(dastlabki qiymati–tugatish qiymati)
/
xizmat qilish muddati.

Misol. «Imkoniyat» hissadorlik jamiyatida asosiy vositaga eskirish hisoblash bo’yicha quyidagi ma’lumotlar mavjud;

–Asosiy vositaning balans qiymati – 50000 ming so’m;
–Tugatilish qiymati – 2000 ming so’m;
–Хizmat muddati – 5 yil.
Yillik amortizatsiya summasi= (50000-2000)/5= 9600 ming so’m.
Amortizatsiyani to`g`ri chiziqli usulda hisoblash jadvali