Guliston davlat universiteti tarix kafedrasi

4. Milliy istiqlol mafkurasi va tamoyillari.
Mustaqillik - mustaqil yashash, mustaqil fikrlash, mustaqil intilish imkoniyatidir. Bu bevosita ong va tafakkur bilan bog'liq bo'lgan, doimiy rivojlanib, shakllanib boradigan harakatdagi hodisa.
Demak, milliy ong ta'sirida milliy g'oyalar yaratiladi. Ana shu g'oyalar asosida milliy mafkura, milliy dunyoqarash shakllanadi.
Milliy g'oya, O'zbekistonning mustaqillika erishishi haqidagi siyosiy, ilmiy, nazariy, falsafiy, tarixiy, badiiy va diniy qarashlar majmui, xalqni kelajakka ishonch, e'tiqod ruhida tarbiyalovchi g'oyaviy qurol, barcha toifa kishilarini shu maqsad yo'lida bir-lashtiruvchi g'oyat qudratli ma'naviy omil hisoblanadi.
Shundan kelib chiqib:

• 
  O'zbekistonning mustaqillikka erishishini tarixiy muqarrar jarayonligini ko'rsatish;
  
• 
  Yangi Konstitutsiyada qonunan maqsad qilib qo'yilgan ado-latli, demokratik, fuqarolik jamiyat haqida ilmiy-nazariy qoidalarni ishlab chiqish;
  
• 
  O'zbekistonning kelajagiga ishonch va kishilarda yangi ijtimoiy-siyosiy dunyoqarashni shakllantirishni milliy g'oyaga asos bo'luvchi qarashlar deyish mumkin. Biroq, yuqorida keltirilganlar jamoat tashkilotlari, ilmiy muassasalar, ayrim siyosatshunoslarning milliy istiqlol mafkurasi xususidagi nuqtayi nazarlari va shaxsiy qa-rashlari edi, xolos. Hali asl ma'noda istiqlol mafkurasining nazariy jihatdan, uning amaliy tomonlari dastur shaklida, qo'llanma sifatida yetarlicha ochib berilmagan edi.
  

Milliy istiqlol mafkurasining nazariy jihatlari O’zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti I.A. Karimovning, ayniqsa, keyingi yillardagi nutq va risolalarida atrof-licha yoritib berildi. Xususan, 1995-yil 24-fevralida O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining birinchi sessiyasida «O`zbekistonning siyosiy, ijtimoiy va iqtisodiy istiqbolining asosiy tamoyillari» mavzuyida keng qamrovli ma'ruza qildi.
Avvalo ushbu risola o'zining nazariy jihatdan puxta, rivojlani-shimizga doir amaliy taklif va mulohazalarga boy qo'llanmaliligi bi­lan xarakterlidir. Darhahiqat, kitobchada mustaqillik yillarida amalga oshirilgan ishlar tahlil qilinadi, bugungi ijtimoiy siyosiy hayotga tavsif beriladi, ichki va tashqi siyosatga doir vazifalar oydinlashtiriladi. Bir so'z bilan aytganda xalqimiz XXI asrga qanday o'tadi, degan savollarga aniq javob beriladi. Shuning uchun ham ushbu nutq siyosiy hayot uchun dasturiy hujjat, amaliy faoliyat uchun qo'llanma bo'ldi.
Bir so'z bilan aytganda ana shu sessiyada so'zlangan nutq biz­ning qariyb to'rt yil mobaynida to'plangan tajribalarimizni to'plab, davlat siyosatining taktika va strategiyasini aniq-ravshan belgilab berdi. Milliy istiqlol mafkurasining asl o'zagini, butun mazmun-mohiyatini, ko'lami va miqyosini ko'rsatib berdi.
Mustaqillikning to'rt yilligi arafasida jamoatchilik yana bir sovg'a oldi. I.A. Karimovning «O`zbekiston iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish yo'lida» kitobi nashrdan chiqdi. Bir-biri bilan uz-viy bog'langan, bir-birini mantiqiy jihatdan davom ettiradigan ushbu monografiya «Iqtisodiy islohotlar birinchi bosqichining yakunlari va saboqlari» hamda «Iqtisodiy islohotlar ikkinchi bosqichining vazifa-lari va ustuvor yo'nalishlari» kabi qismlardan iborat. Mazkur asarda yo'naltirilgan barqaror bozor iqtisodiyotiga, ochiq tashqi siyosatga ega bo'lgan kuchli demokratik huquqiy davlatni va fuqarolik jamiya-tini barpo etishga, inson uchun munosib turmush va faoliyat sharoi-tini vujudga keltirish, jamiyatni ma'naviy-axloqiy jihatdan yangilash va taraqqiy ettirishning nazariy hamda amaliy negizlarini belgilab berish tamoyillari ishlab chiqildi.
Asar o'zining hayotiy faoliyatini Vatanimizning mustaqilligini mustahkamlashga bag'ishlagan har bir fuqaroni: u olim bo'ladimi, ishchi-xizmatchi yoki dehqon bo'ladimi, o'z ishiga mas'uliyat bilan qarashga, o'z faoliyatini tahlil qilish, hayotiy saboqlar chiqarish ru­hida tarbiyalaydi.
Bugungi kunda ushbu kitob jahonning ko'p mamlakatlari-da nashr etildi, o'nlab tillarga tarjima qilindi. Uni dunyo xalqlari o'rganayotganligi asarning ilmiy qiymati naqadar yuksakligini ham nazariy, ham amaliy xulosalari qator mamlakatlar ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiy otda yangi yo'nalish yuz berayotganini ko'rsatadi.
Eng muhimi, aholining ong-u tafakkurida tub o'zgarishlar ro`y berdi, ularning uzoq yillar mobaynida kommunistik mafku­ra va sovet mafkurasi tamoyillari asosida shakllantirilgan fikrlash tarzi va dunyoqarashi, bir so'z bilan aytganda, odamlarning o'zi o'zgardi.
Bugun yangicha fikrlaydigan, o'z kelajagini jamiyatda demok­ratik qadriyatlarni mustahkamlash bilan, mamlakatimizning kela­jagini jahon hamjamiyatiga integratsiyalashuvi bilan bog'liq holda ko'radigan yangi avlod vakillari hayotga kirib kelmoqda.
Bu esa mamlakatimizda amalga oshirilayotgan tub siyosiy, iq-tisodiy, ma'naviy-ma'rifiy o'zgarishlarni ortga qaytarib bo'lmasligi, islohotlar muqarrarligining ishonchli kafolatidir.
Xullas, Vatanimiz va xalqimiz tarixida muhim o'rin tutgan ush-bu davrda torn ma'noda tub o'zgarishlar amalga oshirildi, xalqaro munosabatlarning teng huquqli subyektiga aylangan, jahon hamja-miyatida o'zining munosib va mustahkam o'rniga ega bo'lgan -O'zbekiston deb atalgan yangi demokratik davlat barpo etildi. Bugun ana shu mustahkam poydevor asosida mamlakatimizni jadal isloh etish va modernizatsiya qilishning yangi davri - milliy taraqqiyoti-mizning keyingi mantiqiy bosqichi izchil davom etmoqda.