Farmon Ergashovich Nurboeyv, Shahlo Shavkatovna Tillоeva, Dilbar Baxriddinovna Raxmatova

Kasalliklarning   davrlari   haqida 
          Ibn  Sino  fikricha  kasalliklarning  ko`pchiligida  4  davr  bo`ladi:  boshlanish 
davri,  zo`rayish  davri,    nihoyatga  yetish  davri  va  pasayish  davri.  Bu  davrlardan 
tashqari qo`shimcha sog’ayish davri ham mavjud. 

---

78 
 
        Boshlanish  davri  -  kasallik  paydo  bo`lib,  uning  belgilarining  yuzaga 
chiqmagan davri. Ikkinchi davr - kasallikning vaqt o`tishi bilan zo`rayishi. Uchinchi 
davr  -kasallikning    bir  holatda  bo`lib,  to`xtagan  davri.  To`rtinchi  davr  -  kasallik 
belgilarining  kamaygani bilingan davrdir. 
         Bemorlarda  xastalik  sababi  aniqlangach,  tabib  albatta,  tashxis  qo`yishi 
lozim. Tashxislash sharq tabobatida quyidagi manbalar yordamida amalga oshiriladi. 
Ya`ni,  tabiiy  manbalar  va  zaruriy  manbalar  asosida.  Asosiy  yoki  tabiiy  manbalar 
bemorning  shikoyati,  bemorning  o`zidan  olinadigan  dalillar  va    bemor 
ajratmalaridan  olinadigan  dalillar  yuzasidan  baholanadi.  Masalan,  bemorning 
shikoyatida asosan og’riq xarakteri, kelib chiqishi, xarakteri, shishlar, uning turlari, 
gavda  harakatidagi  o`zgarishlar,  holsizlik  sabablari,  hazm  buzilishi  alomatlarining 
bor  yo`qligi,  isitmalar,  ularning  turlari,  a`zolardan  keladigan  hidlar,  siydik  sifatini 
baholash,  axlatdagi  o`zgarishlar,  teri  butunligining  buzilishi,  rangidagi  o`zgarishlar 
va  gavda    holati  yoki  vaziyatidagi  noxush  holatlar  hisobga  olinishi  lozim.  Yoki 
bemorning  o`zidan  olinadigan  dalillarga  kelsak,  tabib  bemorning  es  -hushi,  ahvoli, 
teri va shilliq qavatlarning holati, ko`z , ko`z shilliq qavatining holati va tilning silliq 
yoki  g’adir  -  budirligi,  har  bir  a`zo  faoliyatidagi  o`zgarishlar  ,  tana  harorati, 
tirnoqlardagi  o`zgarishlar,  paypaslab  ko`rish,  hidlar,  pulsdagi  (nabz)  o`zgarishlarga 
alohida  e`tiborini  qaratishi  darkor.  Shuningdek,  bemor  ajratmalaridan  olinadigan 
dalillar ham muhim. Ular quyidagilar: axlat, siydik, tupuk, qusuq, maniy va ter  kabi 
ajratmalardagi o`zgarishlar bemorlarni tekshirish tashxis qo`yishda katta ahamiyatga 
ega.