Farmatsevtik biotexnologiya

pul's-elektroforez
deyiladi.
Ko'pchilik sut emizuvchilarning gemoglobin, insulin, sitohrom C genlarining 
nukleotidlar ketma-ketligi aniqlangan.
DNKdagi ahborotning hajmi shu darajada kattaki, uni saqlash va tahlil qilish uchun 
superkomp'yuterlar kerak bo'ladi. 
Ma'lum tipdagi hujayrada aynan qaysi genlar faolligini bilish uchun 
DNK-futprinting
usulidan foydalaniladi. Buning uchun DNK fragmentlari R
32 
bilan belgilanadi, nukleaza 
fermentlari bilan parchalanadi, gelda ajratiladi va radioavtografda tasvir hosil qilinadi. Agar 
DNKning suvli eritmasini 100°C qizdirilsa va ishqor solinsa (pH-13.0) komplementar juftlar bir-
biridan uziladi. Natijada DNK ning ikkala zanjiri bir-biridan ajraladi. Bu jarayon 
DNK 
denaturatsiyasi
deyiladi. Avvallari bu jarayon qaytmas deb hisoblanar edi. Biroq DNKning 
12
Lotincha 
NATIVUS so'zidan olingan tug'ma, tabiiy, o'zgarmagan kabi ma'nolarni anglatadi.

---

79 
ajralib ketgan komplementar zanjirlari 65°S haroratda birmuncha vaqt saqlansa, spiral struktura 
yana tiklanadi. Bu jarayon 
renaturatsiya
deyiladi. 
Aksariyat 
genlarda 
oqsillar 
sintezi 
haqidagi 
ahborot 
saqlanadi. 
Oqsillar 
aminokislotalardan tuzilgan universal moddalardir. Ularda reaktsiyaga kirishuvchi guruhlar juda 
ko'p. Ular ko'plab strukturaviy va funktsional vazifalarni bajaradilar. Oqsillar tirik 
organizmlarda kechadigan deyarli barcha jarayonlarda ishtirok etadilar; biokimyoviy 
reaktsiyalarni katalizlaydilar, hujayralar orasida va ularning ichida transport vazifasini 
bajaradilar va h.k.
Oqsillar tirik organizmning «qurilish materiali» bo'libgina qolmay, balki tayanch-harakat 
sistemasida ishtirok etadi, infektsiya va toksinlardan himoya qiladi, moddalar sintezini 
boshqaradi.
Hamma aminokislotalarning kimyoviy tuzilishi bir-biriga o'hshash; markaziy uglerod 
atomiga vodorod atomi, aminoguruh, karboksil guruh va yon zanjir ulangan. 20 hil 
aminokislotaning yon zanjirlari ham 20 hil; masalan, alaninda metil guruhi yon zanjir vazifasini 
bajaradi.
Bir aminokislotaning karboksil guruhi va ikkinchi aminokislotaning aminoguruhi 
o'rtasida peptid bog'i hosil bo'ladi. Oqsil molekulasidagi eng birinchi aminokislota erkin 
aminoguruhga (N-uchi), ohirgi aminokislota esa erkin karboksil guruhga (C-uchi) ega.
Oqsil molekulasida 40 dan 1000 gacha aminokislota qoldig'i bo'ladi. Molekulasidagi 
aminokislotalar ketma-ketligi va aminokislotalar turiga ko'ra oqsil har hil konformatsion shaklga 
kiradi. Ko'pchilik faol oqsillar ikki yoki undan ortiq polipeptid zanjiridan iborat bo'ladi. Asosiy 
funktsiyalarni bajaruvchi oqsillar ko'plab polipeptid zanjirlar – subbirliklardan tuzilgan.
Oqsildagi aminokislotalar ketma-ketligini RNK zanjiridagi nukleotidlar ketma-ketligi 
belgilaydi; 3 ta nukleotid (triplet) 1 ta aminokislotani kodlaydi. 
Nukleotidlar tilida yozilgan genetik ahborotni aminokislotalar tiliga o'tkazishda RNK 
muhim zveno bo'lib hizmat qiladi. RNK DNK ma'lum uchastkalarida sintezlanadi. 
RNK polinukleotid molekula bo'lib, DNK dan 2 ta parametr bo'yicha farq qiladi: 
1.
RNK da 2 ta gidroksil guruh saqlovchi riboza bor. 
2.
RNK da timin o'rnida uratsil joylashgan. 
RNK ning bir zanjirli bo'lishining sabablari: 

hujayraviy tuzilishga eha bo'lgan organizmlarda RNK asosida RNK sintez bo'lishini 
katalizlaydigan ferment yo'q (ayrim viruslar bundan mustasno); 

uratsilda metil guruh yo'q, shuning uchun u adenin bilan mustahkam bog'lana olmaydi, 
buning natijasida RNK o'zining ikkinchi komplementar zanjirini «ushlab» turolmaydi. 
RNK bir zanjirli bo'lgani uchun spiral bo'lib buralmagan. Uning 3 hil turi bor: 

informatsion yoki matritsali RNK (iRNK yoki mRNK); 

ribosomal RNK (rRNK); 

transport RNK (tRNK)