Fanning mohiyati

64. Nazariya, uning xusussiyatlari.

Назариянинг энг мухим хусусиятлари.
• Назария алохида олинган ишончли илмий коида эмас , уларнинг
мажмуи, яхлит ривожланаётган тизим. Билимнинг назарияга кушилиши тадкикот предмета, унинг конуниятлари билан амалга ошади;
• Коидаларнинг хар кандай йигиндиси назария эмас. У назарияга
айланиши учун маьлум етукликка эришиши керак. Айнан у фактлар
йигиндисини кайд цилишигина эмас ,тушунтириши керак, ходисаларнинг
сабаблари ва конуниятларини очиши керак;
• Назария албатта асосланиши , унга кирувни коидалар исботланиши
шарт;
• Назария имкон борича ходисаларнинг кенг доирасини тушунтириши,
улар хакидаги билимлар узлуксиз чукурлашиб бориши керак;
• Назариянинг характери уни белгиловчи бошлангичларнинг асосланиш
даражаси билан белгиланади.
Хар кандай билимнинг ахамияти у белгилайдиган конуниятларнинг
ахам и яти билан белгиланади. Илмий назария илмий билимнинг олий шакли сифатида мураккаб структур ага эга ,унинг функцияларини шу унсурларга нисбатан хам, ташки омилларга нисбатан хам аникланиши мумкин. тупланган фактларни умумлаштиради, тушунтиради, янги фактларни куришга,урганишга йул очади.


67. Bashorat – ilmiy bilish shakli.
Gnoseologik jihatdan fan dunyoni bilish usullaridan biri sifatida namoyon bo'ladi. Idrokning asosini tafakkur - dunyo haqidagi axborotni qayta ishlashning faol jarayoni tashkil etadi. Zamonaviy tadqiqotchilar kognitiv (kognitiv) ma'lumotlarni qayta ishlashning ikkita asosiy strategiyasini aniqlaydilar: o'ng yarim shar, majoziy-emotsional, hissiy rangli tasvirlar tizimidan foydalangan holda dunyo haqidagi bilimlarni umumlashtiruvchi; va tushunchalar, belgilar tizimi (1) yordamida dunyo haqidagi chap yarim shar, mantiqiy-og'zaki, oqilona, ​​umumlashtiruvchi ma'lumotlar. San'at va mif bilish shakllari sifatida birinchi navbatda o'ng yarim sharning obrazli-emotsional strategiyasiga, san'at esa asosan tajribaviy bilimga, mif esa o'ta tajribali bilimga asoslanadi. Falsafa va fan bilish shakllari sifatida axborotni qayta ishlashning chap yarim sharli oqilona strategiyasiga asoslanadi, fan esa asosan eksperimental bilimlarga asoslanadi, falsafa esa eksperimental bilimlarni umumlashtiradi va supereksperimental - mavhum, spekulyativ, spekulyativ bilimlarni shakllantiradi. Din, ayniqsa jahon dinlari haqida gap ketganda, sintetik bilimdir. Unda, shubhasiz, majoziy-emotsional ma'lumotlarni qayta ishlash strategiyalari ustunlik qiladi, ammo ratsional strategiya ham ma'lum rol o'ynaydi. Shu bilan birga, din, ta'rifiga ko'ra, o'ta tajribali bilimdir.