Ғалла уюмини муҳрлаш тўғрисида ҳам ҳужжатлар мав­ жуд. Жумладан, 20-ҳужжатда Убайдуллохоннинг 1702

* Мулла Олим М аедум Ҳожи. 
Т ари хи Т у р к и сто н , 105-106-бетлар.
2 
X. С. Сулайманова. 
С о б р а н и е с о ч и н ен и й . Т. 
I. 
Т ., “ Ф а н ” , 1967.
236
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

либдурлар.” 1 Бу ўринда ҳарбий ж иноят - уруш майдони- 
ни ташлаб қочиш учун тайинланган жазони кўриш мум­
кин. С азойи қилиш нинг кенг қўлланилиш ини бошқа 
манбалар қам кўрсатади. Жумладан, 1813-1814 йилларда 
рус савдо карвонининг таржимони сифатида Қўқонда 
бўлган Ф .Н азаров қуйидагиларни ёзиб қолдирган: “Хуку­
мат савдогарларни кам ўлчаб, ош иқча тортмасликлари 
устидан қаттиқ назорат қилади. М енинг кўз ўнгимда кам 
ўлчаб, кам тортиб берган бир кимсани яланғоч ҳолда кў- 
чаларда қамчи уриб, олиб юрганларини кўрдим.”2
Ж азонинг мақсади келтирилган зарарни қоплаш \ам да 
халқни қўрқитиш дан иборат эди. Ж азо очиқ ҳолда тўп- 
ланган халқ олдида талиония принципи асосида ижро 
этилган. Бунга Куръондаги “ Биз жонга жон, кўзга-кўз, 
бурунга-бурун, тиш га-тиш , жароҳатлашни буюрдик” , д е­
ган кўрсатмалари асос қилиб олинган. Бой киш илар тан 
жазоларидан жарима билан қутулиб қолишлари мумкин 
эди.
Бир ёки икки марта дарра уриш “си ёсат” ёки уриш 
билан 
қўрқитиш деб аталган. 
О зодликдан 
маҳрум 
қилиш
ж азоси 
зиндонда 
ўталган. 
Зиндонда 
чаён, 
каналар билан тўлдирилган махсус хоналар бўлган ёки 
баъзи ҳолларда аҳолига чаён со л и қ солиниб, улар 
йиғилгач, маҳбус устига таш ланган. Баъзи ҳокимлар ўз 
душ манларига нисбатан ҳеч бир қоида-қон унга, ш ариат 
қоидаларига тўғри келмаган жазоларни қўллаганлар. 
М аълумки, 
эмпале, 
яъни қозиққа ўтқазиб жазолаш
жазоси асосан, Ўрта аср Ш арқий Европа давлатларида 
мавжуд эди. Ў збекистон давлати ва хуқуқига оид 
тарихий 
м анбалар 
орасида 
бу 
жазо 
мавжуд 
бўлганлигини кўрсатувчи манба ва мисоллар деярли 
йўқ. Аммо Қ ўқон хонлигида баъзи ҳоким ларнинг ана 
шу ж азони қўллаганликларига гувоҳлик берувчи м аъ­
лумот Маҳдум Ҳ ож ининг асарида учрайди: “ Баъзи бир 
ҳокимлар гуноҳкорнинг остига қ о зи қ қоқиб, тириклай 
ҳолда устига ўткузуб, ул бечора бир неча кун ходанинг
1