Давлат-ҳУҚУҚий фанлар кафедраси 3-мавзу: давлат тушунчаси, белгилари, моҳияти ва типлари


 Давлатнинг моҳияти ҳақидаги турли назариялар



Download 85 Kb.
bet2/6
Sana24.02.2022
Hajmi85 Kb.
#201538
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
3-мавзу маъруза

2. Давлатнинг моҳияти ҳақидаги турли назариялар
Давлатнинг моҳияти – унинг энг муҳим, барқарор белги ва хусусиятлари, ички алоқалари йиғиндиси.
Давлатнинг моҳияти хусусида бир қанча таълимотлар ва ёндашувлар мавжуд: элитар назария, технократик назария, марксча назария, умумфаровонлик давлати назарияси, демократик (ҳуқуқий) давлат назарияси. Ушбу ёндашувларни алоҳида кўриб чиқайлик.
Элитар назария. Бу назария XX асрда кенг тарқалди. Унинг тарафдорлари фикрича, кенг халқ оммаси давлат ҳокимиятини амалга ошириш ва жамиятни бошқаришга қодир эмас, шу боис давлат ҳокимияти жамиятнинг юқори қисмига – элитага тегишли бўлиши лозим. Ва ҳар сафар ҳокимият тепасида бир элита иккинчи элитани алмаштириб туради.
Элиталар турли белгилари (келиб чиқиши, маълумоти, тажрибаси, қобилияти кабилар)га қараб аниқланади. Бунда элита сафлари халқ оммаси ҳисобига, уларнинг энг қобилиятли вакиллари билан тўлдириб борилиши мумкинлиги ҳам назарда тутилади. Бунинг устига мазкур назариянинг ҳозирги тарафдорлари бир қанча элиталар мавжуд бўлиб, улар ҳокимият учун кураш олиб бориши, бироқ, халқ ўз сайлов ҳуқуқидан фойдаланиб, улар фаолиятини назорат қилиши мумкин, деб таъкидлайдилар.
Шубҳасиз, ушбу назариянинг нуқсонлари ҳам мавжуд. Чунончи, аҳолини ҳокимият ишларидан четлаштиришни тарғиб қилади, ҳокимиятнинг синфий табиати бутунлай инкор этилади. Лекин ушбу назариянинг ижобий томонлари ҳам йўқ эмас. Ҳақиқатан ҳам, ҳокимият ишларини олиб бориш амалда кишиларнинг ғоят чекланган доираси - депутатлар, давлат маҳкамаси ходимлари томонидан бажарилади. Муҳими, мазкур кишилар чиндан ҳам халқ, турли ижтимоий гуруҳлар ва қатламлар манфаатларини ифода этишлари керак. Шу жиҳатдан халқ сайлаган ва ўз номидан вакил қилган кишиларнинг элита характерини, улар фаолияти устидан таъсирчан назоратни таъминлаш заруратини тушуниш мумкин.
Технократик назария. Мазкур назария XX асрнинг 20-йилларида вужудга келиб, 60-70-йилларда анча кенг тарқалди. Унинг тарафдорлари орасида Т. Веблен, Д. Барнхейм, Г. Саймон, Д. Белл ва бошқалар бор эди. Умуман ушбу назария элитар назариясига жуда ўхшаб кетса-да, замонавий воқеликни ҳисобга олиши билан ажралиб туради.
Бу назарияга кўра, жамиятни мутахассис-бошқарувчилар, менежерлар идора этишлари лозим (кўпинча амалда ҳам шулар бошқарадилар). Айнан улар жамиятнинг ҳақиқий эҳтиёжларини, унинг энг мақбул ривожланиш йўлларини, бунинг учун зарур воситаларни аниқлашга қодир. Бу бошқаришни илмий асосда олиб бориш имконини беради ҳамда жамиятнинг илдам ривожланишини таъминлайди.
Мазкур таълимот ғояларидан нафақат давлатнинг моҳияти балки унинг бошқа жиҳатларига тегишли бўлган бошқа назарияларда ҳам фойдаланилмоқда.

Download 85 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish