Дастурлаш асослари

Ro’yxat yaratish
Ro’yxat yaratish quyidagi usullarda amalga oshirilishi mumkin:

• 
  list ([]) funksiyasi yordamida. Funksiya ixtiyoriy ketma-ketlikni ro’yxatga o’tkazadi. Agar paraetr ko’rsatilmasa bo’sh ro’yxat yaratiladi. Masalan:
  

>>> list () # Bo’sh ro’yxat yaratamiz
[ ]
>>> list ("String" ) # Satrni ro’yxtga o’tkazamiz
[ 's' , 't', 'r', 'i', 'n ', 'g' ]
>>> list ( (1, 2, 3, 4, 5)) # Kortejni ro’yxatga o’giramiz
[1, 2, 3, 4, 5]

• 
  barcha royxat elementlarini kvadrat qavs ichida keltirish orqali:
  

>>> arr = [1, "str", 3, "4"]
>>> arr
[1, 'str', 3, '4 ']

• 
  append () metodi yordamida element bo’yicha to’ldirish:
  

>>> arr = [] # Bo’sh ro’yxat yaratamiz
>>> arr.append (l) # Element yaratamiz (0- indeks)
>>> arr.append (" str") # 2-element yaratamiz (1- indeks)
>>> arr
[1, 'str ']
Ro’yxat yaratishda o’zgaruvchida obyekt emas, obyektga havola saqlanadi. Buni guruhli o’zlashtirishda hisobga olish kerak. Gurugli o’zlashtirishdan sonlsr uchun, qatoralar uchun foydalanish mumkin. Ro’yxat uchun esa mumkin emas. Misol ko’rib chiqamiz:
>>> х = у = [1, 2] # ikkita obyekt yaratildi
>>> х, у
( [ 1, 2] , [ 1, 2] )
Biz bu misolda ikki elementli ro’yxat yaratdik va uni x va y o’zgaruvchilariga o’zlashtirdik. Endi y o’zgaruvchidagi ikkinchi element qiymatini o’zgartiramiz:
>>> y[l] = 100 # ikkinchi elementni o’zgartiramiz
>>> х, у # birdnaiga ikkita element qiymati o’zgarmoqda
([1, 100] , [1, 100])
Ko’rinib turibdiki har ikkala o’zgaruvchi bitta obyektni ko’rsatyapdi, alohida obyektni ko’rsatishi uchun boshqacharoq o’zlashtiramiz:
>>> х, у= [1, 2], [1, 2]
>>> y[l] = 100 # Ikkinchi elenetni o’zgartirmiz
>>> х, у
([1, 2], [1, 100] )
Ikkita o’zgaruvhci bitta obyektga havolanai ko’rsatayotganini aniqlash uchun is operatoridan foydalaniladi. Agar o’zgaruvchilar bitta obyektni ko’rsatsa, is operatori True qiymat qaytaradi:
>>> х = у = [1, 2] # Bu tavsiya etilmaydi
>>> х is у # o’zgaruvchilar havolasini tekshirish
True # demak bitta obyekni ko’rsatayapdi
>>> х, у = [1, 2], [1, 2] # to’g’ri
>>> х is у # bular farqli obyekt

False