Book · June 020 citations reads 3,563 author: Some of the authors of this publication are also working on these related projects

S
b
 = OF + NA + Z + F + KV + NS * K
i 
,
bu yerda: S
b
– kompaniya (korxona) sof balans qiymati; OF – kompaniya 
indekslashgan asosiy fondlarining qoldiq qiymati; NA – nomoddiy aktivlar summasi; 
Z – material aylanma fondlari zahiralarining qoldiq qiymati bo’yicha summasi; F – 
kompaniya barcha shaklida moliyaviy resurslaridan uning qarzdorligi ayrilgandagi 
summasi; NS – tugallanmagan qurilish; K
i
– asosiy fondlarni indekslash koeffitsienti. 
b) Foyda asosida, bunday baholash tamoyili keyingi yillarda olingan o’rtacha 
yillik foyda real summasi va investitsiyaning o’rtacha foyda me’yori asosida 
aniqlanadi. Soddalashgan hisob-kitobi quyidagi formula bilan hisoblanadi: 
P
S
K
N
P
S

, 
bu yerda: S
K
– foyda miqdori asosidagi korxona qiymati; P
S
– o’rtacha yillik 
foyda real summasi; N
P
– investitsiya o’rtacha foydalilik me’yori. 
Ikkinchi bosqichda moliyaviy investitsiyalarni amalga oshirish uchun zarur 
bo’lgan investitsion resurslarga ehtiyoj prognozi aniqlanadi. 
Buning hisob-kitobi, prognozlashtirilayotgan davrda investitsiya shakllari 
nisbatiga asoslangan va u quyidagi formula bilan hisoblanadi: 
R
F
R
F
U
U
IR
IR


, 
bu yerda: IR
F
– moliyaviy investitsiyalarni amalga oshirish uchun investitsion 
resurslarga talab; IR
R
– real investitsiyalarni amalga oshirish uchun investitsion 
resurslarga talab; U
F
– prognoz davridagi moliyaviy investitsiyalarning solishtirma 
og’irligi; U
R
– prognoz davridagi real investitsiyalarning solishtirma og’irligi. 
Har xil manbalar hisobiga investitsion resurslarni tashkil etish imkoniyatlarini 
o’rganish strategiyani ishlab chiqishning ikkinchi bosqichi hisoblanadi. 
Investitsion resurslar o’zlarini maxsus tovar sifatida namoyon etadi. 
Investitsiyalarini quyidagi guruhlarga ajratish qabul qilingan: 
1.
Investitsiya ob’ekti bo’yicha ajratiladi: 

---

49 
- real (kapital ko’rinishidagi) investitsiyalar – bu ishlab chiqarishga qo’yilgan 
uzoq muddatli mablag’, qoida bo’yicha, real aktivlarini sotib olish bilan bog’liq; 
- portfel (inominal) investitsiyalar – bu qiymatli qog’ozlarga qo’yilgan 
mablag’, boshqa korxonaga o’z mablag’ini kreditga berish hisobiga (pay) hissadir. 
Portfel investitsiyada investorining vazifasi investitsion portfelini mukammal 
boshqarish va shakllantirish, qoida bo’yicha, qiymatli qog’ozlarining oldi-sotdi 
jarayonini amalga oshirishdan iboratdir. Shunday qilib, investitsion portfel – qisqa 
muddatli moliyaviy jarayondir; 
- intellektual (aqliy, ilmiy) investitsiya – mablag’ini kadrlar tayyorlashga 
qo’yish, kadrlar malakasini oshirish, qayta tayyorlash (insoniy kapital), reklamaga, 
ilmiy izlanishga (innovatsiya), ijtimoiy sohaga qo’yishdir. Ularining muhimligi 
shundaki, investitsiya qo’yiladigan ob’ekt va samara beradigan ob’ekt bir-birlariga 
vaqt bo’yicha ham, makon bo’yicha ham mos kelmaydi, bu ularni rejalashtirish va 
baholashini qiyinlashtiradi. 
2.
Qayta tiklash jarayoni bilan bog’liq holda (faoliyatga yo’naltirilganligi) 
investitsiyalar quyidagilarga bo’linadi: 
- brutto-investitsiya; 
- sof-investitsiya; 
- reinvestitsiya.