Asab tizimini tekshirish usullari

Pardali (meningial) simptomlar.
Meningial simptomlarning asosida, bosh miya pardalarining ta'sirlanishi natijasida 
muskullarning reflektor taranglashishi yotadi.
1. Bo'yin muskullarining taranglashishi (rigidligi). Tekshirish usuli: rigidlikni 
aniqlash uchun tekshiruvchi chalqanchasiga yotgan bemorning boshini oldinga 
egadi va bunda engagi ko'kragiga tegishi lozim. Zararlanganda bemorning bo'yin 
muskullari taranglashib, boshini oldinga egishga yo'l qo'ymaydi va uni kuch bilan 
bukmoqchi bo'lsa, bemorning bo'ynida va umurtqasida qattiq oqriq paydo bo'ladi. 
Boshning retraktsiyasi (rigidlikning yuqoridarajasi) da bo'yin rigidligiga pastki 
umurtqa rigidligi qo'shiladi. Bemorning bosh miya pardalarida rigidligi kuchli 
darajada ta'sirlanish bo'lganida, boshning orqaga tortilishi, qorinning ichkariga 
tortilishi, qorinning oldingi devorlarining taranglashishi, oyoqlarning bukib 
qoringa tirash kuzatiladi. 
Kernig simtpomi. Tekshirish usuli. Chalqancha yotgan bemorning oyoqi tizza va 
chanoq-son bo'qimlaridan bukiladi, natijada son vertikal, boldir esa gorizontal 
xolatga keladi. Gorizontal xolatdagi boldirni xam vertikal xolatga olib kelish, 
sonning orqa guruxidagi muskullarning taranglashganligi sababli qiyinlashadi va 
bemorning oyoqi va belida oqriq kuzatiladi.
3. Bexterevning yonoq simptomi. Boshni oldinga passiv bukkanda, chanoq-son va 
tizza bo'qimlarida xam engil bukilish kuzatiladi.
4. Yuqori, o'rta va pastki Brudzinskiy simptomi. 
Tekshirish usullari: 
Brudzinskiy yuqorisimptomi. Boshni oldinga passiv bukkanda, chanoq-son va 
tizza bo'qinlarida xam engil bukilish kuzatiladi. 
Brudzinskiyning o'rta simptomi. Kindikning pastiga musht bilan bosilganda ikki 
tomondagi chanoq-son va tizza bo'qimlarida engil bukilish kuzatiladi.
Brudzinskiyning pastki simptomi. Chalqanga yotgan bemorning bir oyoqini 
chanoq-son va tizza bo'qimlaridan vertikal 900ga ko'tarib, gorizontal holatdagi 
boldirini hamvertikal holatga keltirish paytda ikkinchi oyoqning hamtizza va 
chanoq-son bo'qimlari bukiladi.

---

5. Yosh bolalarda bosh miyaning ta'sirlanishi (qitiqlanishi) natijasida Lessaj 
simptomi kuzatiladi, bunda yosh bola ikkala qo'ltihidan ko'tarilganda, oyoqning 
ixtiyorsiz ravishda tizza, chanoq-son bo'qimlaridan qoringa qarab bukiladi. 
Normada oyoqlarning ixtiyorsiz bukilish bir yoshgacha bo'lgan bolalarda 40 
sekunddan 60 sekundgacha davom etadi. Lessaj simptomining musbat bo'lishida 
oyoqlarning qoringa tortilishi 2-3 daqiqa va undan ko'p davom etadi.