Arxitektura qurilish inistituti


Energiya samarali binolarning turlari va tavsiflari



Download 2,71 Mb.
Pdf ko'rish
bet13/41
Sana31.12.2021
Hajmi2,71 Mb.
#245097
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   41
Bog'liq
kam qavatli turar joy binolarini energiya samaradorligini oshirishda quyosh energiyasidan foydalanish

1.2.Energiya samarali binolarning turlari va tavsiflari. 

    Er  yuzasi  paydo  bo‘lgandan  boshlab,  inson  quyosh  nurlaridan 

foydalangan.  Arxeologik  ma’lumotlardan  ma’lumki,  yashash  uchun  insonlar 

tinch,  sovuq  shamollardan  asraydigan,  quyosh  nuri  tushadigan  joylarni 

tanlashgan.  Quyosh  haqida  afsonalar  to‘qilgan,  uni  xudolashtirishgan. 

Qadimgi  Misrda  Ra  –  quyosh  xudosi  hisoblangan.  Birinchi  mashhur 

geliosistema  deb  bizning  eramizgacha  XV  asrga  mansub  Amenxotepa  III 

haykalini  atash  mumkin.  Haykal  ichki  tomonidagi  havo  va  suv  kameralari 

quyosh  nuri  ta’sirida  berkitilgan  musiqali  asbobni  harakatga  keltirgan. 

Qadimgi    Gretsiyada  Geliosga    sig‘inishgan.    Bu  xudo  ismi  hozirgi  kunda 

quyosh  energetikasi  bilan  bog‘liq  ko‘pgina  atamalarga  asos  qilib  olingan. 

Qadimgi  slavyanlarda  Dojdbog  –  quyosh,  issiqlik  va  yorug‘lik  manbai 

ilohiylashtirilgan.    Qadimda    shunday  sirli  inshootlar    bo‘lganki,  hozirgi 

kunda ulardan  geliokollektorlar sifatida foydalanilgan deb taxmin qilishimiz 

mumkin. 

      O‘rta Osiyo xususan O‘zbekiston qurilish me’morchiligi ibtidosi bizning 

eramizgacha  III  asrga  borib  taqaladi.  IX-X  asrlarda  qurilgan  va  bizning 

davrgacha  saqlanib  qolingan  ko‘pgina  binolar  va  inshootlar  haqli  ravishda 

qurilish  sa’nati  cho‘qqisi  bo‘lib  hisoblanadi,  XVI-XVII    asrda  Samarqand,   

Buxoro,    Xorazm,    Toshkent  va  boshqa  shaharlarda  bunyod  etilgan  bino  va 

inshootlar  yuksak  me’moriy-qurilish  maktabidan  dalolat  beradi,  bu  bino  va 



20 

inshootlarda  shakl  va  fazoviy  tarkib  uygunligi,  tabiiy-iqlim  va  shaxarsozlik 

sharoitlari hisobga olingan ichki va tashqi muhit yaqqol namoyon bo‘ladi. 

     Energiya  samaradorlik  deganda  avvalo,  bino  yoki  ishlab  chiqarishda 

texnologik  jarayon  uchun  belgilangan  energiya  iste’molining  nisbatan  kam 

miqdorda sarflanishi tushuniladi. Energiyatejamkorlik — energiya iste’molini 

kamaytirishga  yo‘naltirilgan  bo‘lsa,  energiyasamaradorlik  undan  farqli 

o‘laroq 


energiyaning 

samarali 

sarflanishini 

anglatadi. 

Energiyasamaradorlik 

va 


energiyatejamkorlik 

yordamida 

aholining 

kommunal sarf-xarajatlari qisqarishiga, mamlakat miqyosida esa sanoat ishlab 

chiqarish  unumdorligi  va  raqobatbardoshligining  oshishiga,  atrof-muhitga 

ajralib  chiqadigan  zararli  gazlar  miqdorining  cheklanishi,  energetik 

kompaniyalar  uchun  yoqilg‘i  xarajatlarining  kamayishiga  erishish  mumkin. 

Ma’lumki, Er yuzida aholi sonining o‘sishi va iqtisodiy taraqqiyot energetik 

resurslar  iste’moli  ortishiga,  ularga  bo‘lgan  talab  hamda  narx-navoning 

oshishiga olib kelmoqda. SHu bilan bir vaqtda, bunday holat Er umumiy ozon 

qatlamining  emirilishi,  atmosferaning  kislotali  qoldiqlardan  ifloslanishi, 

biosfera  barcha  qatlamlarida  ikkilamchi  kimyoviy  reaksiyalar  ro‘y  berishi 

oqibatida  zaharli  moddalar  paydo  bo‘layotgani,  okeanlar,  quruqlikdagi  suv 

havzalari  sirtlari  va  er  osti  suvlari  ifloslanishi,  global  va  hududiy  ekologik 

muvozanatning buzilishi va shu singari global ekologik muammolarni keltirib 

chiqarmoqda.  SHunday  ekan,  energiya  tejamkorligi  va  samaradorligining 

ahamiyati tobora ortib boraveradi. 

Energiya  samarali  binolarni    loyixa  qilish  va  qurishda    quyosh  nuridan 

foydalanish uslubiga ko‘ra asosan quyidagi ikki turlarga ajratish mumkin [m] 

Quyosh nuridan passiv foydalanish; 

Quyosh nuridan faol foydalanish; 

Quyosh nuri passiv foydalanishni xam ikkiturga ajratish mumkin: 

Derazalar  yoki  janubiy  devorga  quyib  qurilgan    qishki  bog‘  orqali 

(oranjereya, issiqxona) quyosh nurlari to‘g‘ridan –to‘g‘ri isitadi; 




21 

Janubiy fasad oynasi orqasiga joylashgan issiqlikni kam o‘tkazuvchi devorga 

quyosh nurlarini bilvosita qabul qilish. 

Quyosh  nuridan  faol  foydalanish  usullarini  quydagi    turlarga  ajratish 

mumkin:  

1.Qurilgan kollektor yoki devorga yopishgan qishki bog‘, oranjereya orqali 

quyosh nurlarini  vertikal qabul qilish  

2. Avtonom xavoli –issiqlik tashuvchi kollektorlar  quyosh nurlarini burchak 

ostida qabul qiladi; 

3.  Havo  sirkulyasiyasi  mexanik  konturli    va  issiqlik  gal  akkumulyatorlari  

bilan; 

4. Fitoelektrik  qurilmalar yomonmi foydalanganda; 

5. Quyosh nurlarini burchakli  va vertikal qabul qilish. Bunda foto golvonik 

modullari tomga, devorga, tom devorga joylashtiriladi; 

6.  Qurilmalarni  avtonom  o‘rnatish.  Bunda  modullar  avtonom  aloxida 

o‘rnatiladi.  Yuqorida    keltirilgan  ko‘rsatgichlardan  tashqari    turar  joy 

binolarini    issitishga    sarf  bulayotgan  issiqlik  miqdori  ko‘rsatgichlari  

bo‘yicha Evropa mamlakatlarida  Binolar quyidagi turta sinfga ajratilgan [sh]. 

Bu kursatgichlar 1.2- jadvalda keltirilgan. 


Download 2,71 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   41




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish