Anorgul atajonova

Ega : Nodira universitetning birinchi kursida tahsil oladi. 
Kesim: Onam oliygohda o‘qituvchi. 
Hol: Shu kuni qizlar kechgacha gurunglashib, gaplashib o‘tirishdi (M.). 
Undalma: Abdulla, badiiy o‘qish to‘garagiga qatnashasanmi? 
Qaratqich  kelishigi  -ning  qo‘shimchasi  orqali  shakllanadi.  Biror 
predmetning  shu  kelishikdagi  otdan  anglashilgan  narsa  yoki  shaxsga 
qarashligini,  xosligini  ifodalaydi.  Qaratqich  kelishigidagi  ot  kimning? 
nimaning? qayerning? so‘roqlaridan biriga javob bo‘ladi. 
Qaratqich kelishigidagi ot doim otga bog‘lanadi: maktabning hovlisi, 
kitobning varag‘i, Umidaning daftari. 
Qaratqich kelishigi ikki ko‘rinishda - belgili va belgisiz qo‘llanadi: 1. 
Yangi yilni oyimning oldida kutib olgim kelardi (O‘.H). 2. Olma shoxida 
sa’valar uchib-qo‘nib turardi (O‘.H.). 

---

 
95
Ba’zan  poeziyada  qaratqich  kelishigi  qo‘shimchasi  -n,  mumtoz 
adabiyotda  -im,  jonli  til  va  shevalarda  esa  -ni  shaklida  ham  qo‘llanadi: 
Gapni qisqasi, ishni puxtasi yaxshi. Menim orzum. 
Qaratqich kelishigidagi so‘z gapda qaratqichli  aniqlovchi vazifasida 
keladi: Yaxshining so‘zi qaymoq, yomonning so‘zi to‘qmoq. 
Tushum  kelishigidagi  ot  gapdagi  ish-harakatni  o‘ziga  qabul  qilgan 
predmetni anglatadi, -ni qo‘shimchasi orqali shakllanadi, kimni?, nimani?, 
qaerni? so‘roqlariga javob bo‘ladi. Tushum kelishigidagi ot doim fe’l bilan 
bog‘lanadi: vatanni sevish, kitobni o‘qish. 
Poeziyada  ba’zan  -n,  mumtoz  adabiyotda  -i,  jonli  til  va  shevalarda  
-di, -ti shakllarida ham qo‘llanadi:  
1.Tog‘ o‘tirar vodiyda tanho, 
Oq sochlari qoplagan ko‘ksin (A.O.). 
2. Adl qulog‘i-la eshit holimi. (M.). 
3. Saodatni ukasi chaqirdi.  
Tushum  kelishigi  belgili  va  belgisiz  qo‘llanadi:  Kitob  o‘qidi  – 
kitobni o‘qidi, xat yozdi – xatni yozdi. 
Tushum  kelishigidagi  so‘z  gapda  to‘ldiruvchi  vazifasida  keladi: 
Ahmad she’rni baland ovozda o‘qidi. 
Jo‘nalish kelishigidagi ot ish-harakat yo‘nalgan predmetni anglatadi,