Amanov akram mirzayevich zaripov xusan baxodirovich "soliqlar va soliqqa tortish" fani

Proporsional soliq – 
soliq shaklida olinishi mumkin bo‗lgan 
summa soliqqa tortish bazasining o‗lchamiga (miqdoriga, hajmiga) 
proporsionaldir. Bu soliq yagona stavkali soliqlar jumlasiga kiradi. 
Penya – 
fuqarolik huquqida jazo choralarining (jarimalarning) 
ko‗rinishlaridan biri, qonun yoki shartnomaga muvofiq to‗lovlar 
muddatini buzganlik uchun undiriladigan moliyaviy jazoning 
shakli. Uning miqdori qonunga ko‗ra to‗lovning har bir 

---

308 
kechiktirligan kuni uchun to‗lanishi lozim bo‗lgan summaga 
nisbatan foizda belgilanadi. Korxona tomonidan to‗langan penya 
summasi noishlab chiqarish xarajatlarining tarkibiga kiritiladi. 
Preferensiya – 
investitsion va innovatsion xarajatlarni 
moliyalashtirish uchun investitsion soliq krediti va maqsadli soliq 
imtiyozi ko‗rinishida belgilangan (o‗rnatilgan) imtiyoz, afzallik. 
 
Regressiv soliq –
soliqqa tortiladigan daromadning oshishi 
bilan soliq stavkasining pasayishi xarakterlidir. Bunday soliqlar 
toifasiga, xususan, egri (bilvosita) soliqlarni kiritish mumkin. 
Regressiv soliqlarning yuki (og‗irligi) boylarga nisbatan kambag‗al 
qatlamlar uchun og‗irroq deb sanaladi. Masalan, qo‗shilgan qiymat 
solig‗ini to‗lash uchun kambag‗allar boylarga nisbatan o‗z 
daromadlarining 
ko‗proq 
qismini 
(hissasini) 
sarflaydilar. 
Proporsional soliq ham regressiv bo‗lishi mumkin. 
 
Rezidentlar – 
O‗zbekiston Respublikasining rezidenti deb 
quyidagilar e‘tirof etiladi:

O‗zbekiston Respublikasida davlat ro‗yxatidan o‗tgan yuridik 
shaxs;

O‗zbekiston Respublikasida doimiy yashab turgan yoki joriy 
soliq davrida yakunlanayotgan har qanday ketma-ketlikdagi o‗n 
ikki oylik davr ichida jami bir yuz sakson uch kun va undan ortiq 
muddat O‗zbekiston Respublikasida turgan jismoniy shaxs. 
Soliqlar – 
Soliq kodeksida belgilangan, muayyan miqdorlarda 
undiriladigan, muntazam, qaytarib berilmaydigan va beg‗araz 
xususiyatga ega bo‗lgan, byudjetga yo‗naltiriladigan majburiy pul 
to‗lovlari.