Abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika



Download 2,19 Mb.
Pdf ko'rish
bet20/50
Sana31.12.2021
Hajmi2,19 Mb.
#259850
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   50
Bog'liq
ijodkor konsepsiyasi va poetik obraz

qpdriyatlar 

orqali 

nam oyon 

qilmoqliklari 

lozim  

b o ‘ladi. 

Bugungi

Hbe’riyatimizning umumiy  manzaralariga daxl  qilmagan holda aytishim iz lozimki,

Густам М усурмон. Уша макола.

17



-ozirda shoirman deb, nazm sahniga to‘p-to‘p bo‘lib  kirib kelayotgan yoshlarimiz 

paxsiy ikir-chikirlarini, jo‘n tafsilotlami ”she’r” deb katta ijodga olib kirmoqdalar. 

Bu haqda iste’dodli adib va munaqqid Ulug‘bek Hamdam “She’r borlik va yo‘qlik 

•rasi” nomli maqolasida ( 0 ‘zAS. 2012 y.  16-noyabr) shunday deydi: ’’Nazarimda 

■bugungi  ayrim  yoshlar  she’riyati  o‘zak  xususiyatlaridan  biri  odam  va  olam 

iedining yengil tortib, nisbatan maydalashib ketganidir. Yo‘q, gap mavzuda emas. 

Sboir  besh  yuz  yil  oldin nimaniki  kuylagan  bo‘lsa,  bugun  ham  shuni  tarannum 

mnoqda:  muhabbat,  ayriliq, visol,  adolat,  do'stlik,  dushmanlik,  ona, bola, Vatan, 

|ri>iat,  qahramonlik,  umrning  bebaqoligi,  oxirat  qayg‘usi,  buyuklar  madhi  va 

liokazo mavzular  hamma  davrlarda barcha millat  adabiyoti va san’atining diqqat 

■arkazida  bo‘lib  kelgan.  Aslida  bugunga  kelib 

she’riyat  tematikasi  yanada 

bmgaygan. Gap bunda ham emas. Meningcha gap shoiming o‘sha azaliy va abadiy 

mavzularga  yondashuv  prinsipi  va  darajasida.  Maydalashuv  shu  erda.  Shoiming 

(umuman har qanday ijodkoming) dunyoni, odamni, yaxshilik va yomonlikni,  o‘z 

fco4ngil  olami-yu  o'zgalaming  bosgan  qadamini... 

o‘lchaydigan  qarichi  ^  

(lanyoqarashi kichrayib qolganga o‘xshaydi. Aksariyat she’rlarda osmondan ko‘ra 

tengroq  ko‘ngillami  ,  jasoratli  yuraklami  uehratish  tobora  qiyinlashib 

|borayotir...Ya’ni  ba’zi  hollarda  shoiming  dardi  faqat  uning  o‘z  dardi  bo‘lib 

fco4rinayotir: u sevadimi,yig‘laydimi, kuladimi — hamma-hammasi faqat o‘zigagina 

legishli  bo‘lgan,  o‘zigagina  ajratilgan  maydons^  “shaxsiy  tomorqasi”da  qolib 

ketyapti.  Shunda  beixtiyor  o‘ylab  qolasan:  she’r   tobora  shaxsiylashib, 

pfcyektivlashib  borayapti  ekan:  bor-yo‘g‘i -   shu.  Bundan  tashvishga tushishning 

bojati  bormi? Axir dunyoning o‘zi shunga qarab ketmayaptimi? Zamondosh inson 

■onyoning  avzoyidan,  yashash  shartlaridan,  tovar  almashish  natijalaridan  kelib 

chiqib,  o‘zini  o‘zi  chordevor  iehiga  qamab  olib,  olamdan,  odamlardan 

■zoqlashishga  intilmayaptimi?  Buning  oqibatida  esa  begonalashuv  muammosi 

kelib chiqmayaptimi?...

Kuzatishlar  shuni  ko‘rsatmoqdaki,  yuragida  o‘z  xalqining  jajji  qiyofasini 

ko‘tarib yurishga qodir shoir she’rga  solayotgan o‘z  dardining bir uchidan irmoq 

ochib, ko‘pning dardiga -  umumdaryoga qo‘shib qo‘ymog‘i lozim ko‘rinadi”.

18



Ha,  sevimli  shoirimiz  A.  Oripov  ko‘p  yillar  oldin  bashorat  qilganlaridek, 

eadi  so‘z  san’atiga,  so‘zga  munosabat  o‘zgardi.  “Paxta  tersang  toza  ter, 

■Chanog‘ida qolmasin” kabi satrlar bilan endilikda yosh bolaning ham hissiga ta’sir 

■ftkazolmaymiz,  degan  edi  ulug‘  shoirimiz.  Ta’kidlash  lozimki,  yuksak  didli, 

b c h il  aqliy  mehnat  va  izlanishlardan  toliqmaydigan,  inson  ruhiy  olamining 

■A adsizligidan hayratlana oladigan kitobxonlar avlodi yetishib kelmoqda.

Iste’dod  yorqin  shaxs,  betakror  shaxsiyat  egasi  degani.  So‘z  san’atkori 

fediyatining  ahamiyati,  u  qaysi  masalaga  munosabat  bildirmasin,  aw alo  nuqtayi 

iszari  va estetik xulosaning xolisligi, yangiligi -  originalligi  bilan belgilanadi.  Bu 

■■ng-ming  asrlik  badiiy 

madaniyat  tarixida  o ‘z  tasdig‘ini  topayotgan  oydin 

Saqiqatdir. San’atkor o‘zini yo‘qotmasligi, o ‘zligini saqlab qolishi,  namoyon etishi 

achun 

zamonasiga  qayishgan:  ya’ni,  el-yurtining  dard-tashvishi  bilan  birga 



HBshagan.

Biz  so‘z  yuritmoqchi  bo‘lgan  taniqli  Xalq  shoirlari  Sirojiddin  Sayyid  va 

Iqbol  Mirzolar  she’rlari  ham  qalblarga  darhol  yo‘l  topadi.  Lekin  ular  yaratgan 

■ke’riy olamga oshno bo‘lish oson  emas. Bir qarasangiz ular oddiygina: nasimlar, 

q>kinlar,qaldirg‘ochlar,  zog‘lar,  daryolar,  po‘rtanalar,  o‘g‘il  va  qizlar,  go‘zal  va 

pertamanno  yor,  yurtning  zabardast  o‘g‘lonlari,  ko‘hna  yurt...O‘ylab  ko‘rilsa, 

yengilday tuyulgan she’r, g ‘azal- muxammaslar zamiriga olam-jahon murakkablik 

yashiringani  ayon bo‘ladi. Ularda lirik qahramon ruhiyati  tasviri yaqqol namoyon

davr nafasi ufurib turadi:

Sapalak o‘zin urmas haroratsiz shu’laga

Chigirtka ham jo ‘r boMmas begona ashulaga.

Nurdek qadim qoning bor,

Dovrug'ing bor, shoning bor,

Bo‘y berma chalajanob  yoki chalamullaga

Qalb qo‘rg‘onin chechagi -  pok niyatni asragil,

0 ‘zni, o‘zlikni, millat, milliyatni asragil!  (Iqbol Mirzo)

19



j  Keyingi yillar she’riyatida tarixiy  shaxslar timsolini yaratishga qiziqishning 

arab  borayotganligi  ham  ruhiyat  olami  tasviri  bilan  bog‘liq.  E.  Vohidov,  A. 

■ttpov, R auf Parfi, Muhammad Ali kabi darg‘alarimizda ko'ringan ushbu jihatlar 

p m o n  Azim,Xurshid Davron, M. Yusuf,  S.Sayyid, Iqbol Mirzo, Zebo Mirzayeva, 

■ A h m e d o v a  kabi iste’dodlaming ijodida yanada  bo‘y ko‘rsatdi.

Ular  she’rlarida  Yassaviy,  Navoiy,  Bobur,  Mashrab,  Nodira  kabi  ulug‘ 

pymolaming,  shuningdek  XX  asr  ijtimoiy-siyosiy  hayotida  faol  ishtirok  etib, 

■praiing  og‘riqli  nuqtalaridan  ahli  jahonni  ogoh  etgan  V.Mayakovskiy, 

I^Voznesenskiy,  G.Lorka,  P.Neruda,  N.Hikmat,  M.Lermontov  kabi  so‘z 

p n ’atkorlari  timsollari  katta  mahorat  bilan  chizilgan.  Ular  tarixiy  shaxslar 

■nsollari  vositasida bugungi kishilar qalbini bezovta qilayotgan masalalami ham 

B frsatdilar.

Masalaning  ushbu  tomoniga  diqqatni  qaratayotganimizning  boisi  shuki, 

lb o ‘rolar  siyosati  hukmronligi  davrida  tarixga  qora ko ‘zoynak  ostidan  qarash u rf 

fco'lgan;  ayniqsa  A mir  Temur,  Bobur,  Umarxon  kabi  shaxslar  faqat  hukmdor 

sfatida  qaralib,  ulam ing  peshonasiga  zolimlik  tam g'alari  bosilgan 

bo‘lsa, 

fessaviy,  Naqshband,  Boqirg'oniy,  So‘fi  Olloyor  kabi  mutafakkirlar  esa  diniy- 

aiistik  adabiyotning  vakillari  ,  so‘fizm  targ‘ibotchilari  sifatida  qaralib,  bid’at 

■Kjatuvehilar, riyokor ruhoniylar deb qoralanganlar.

Istiqlol  bunday  noto‘g ‘ri  qarashlarni  bir  xas  kabi  uchirib  yubordi.  Bizning 

Iqbol  Mirzo  va  Faxriyor  she’rlarida  ham  A.Yassaviy.  J.Rumiy,  Yu.Emro. 

A N avoiy,  So‘fi  Olloyorlar  dahosiga  ehtirom  balqib  turadi,  qolaversa,  bu 

Aoirlarimizning o ‘z  ijodida ham tasaw ufona falsafa izlari bor.

Men ishq diyorining avomidurman,

Bferdagi har kasning kalomidurman,




Download 2,19 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   50




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish