A qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika


-AMALIY MASHG’ULOT Mavzu: Shifrlashning analitik usullari



Download 7,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet225/488
Sana31.08.2021
Hajmi7,65 Mb.
#160773
1   ...   221   222   223   224   225   226   227   228   ...   488
Bog'liq
Axborot xavfsizligi MAJMUA2018-2019 — копия

9-AMALIY MASHG’ULOT Mavzu: Shifrlashning analitik usullari. 
Ishdan maqsad: Mazkur amaliy ishni bajarish jarayonida talabalar analitik usullarga asoslangan 
shifrlash algoritmiga doir misollar yecha olish bo’yicha ko’nikmaga ega bo’ladilar. 
 
Matrisa  algebrasiga  asoslangan  shifrlash  usullari  eng  ko’p  tarqalgan.  Dastlabki  axborotning 
V
k
=||b
j
|| vektor ko’rinishida berilgan k- blokini shifrlash A=||a
ij
|| matrisa kalitni V
k
 vektorga ko’paytirish 
orqali  amalga  oshiriladi.  Natijada  S
k
=||c
i
||  vektor  ko’rinishidagi  shifrmatn  bloki  hosil  qilinadi.  Bu 
vektorning elementlari 


j
j
ij
i
b
a
c
 ifodasi orqali aniqlanadi. 
 
Axborotni rasshifrovka qilish S
k
 vektorlarini A matrisaga teskari bo’lgan A
-1
 matrisaga ketma-
ket ko’paytirish orqali aniqlanadi. 
 
Misol. T
0
= so’zini matrisa-kalit  
A=
5
9
6
2
7
3
8
4
1
 
yordamida shifrlash va deshifrlash talab etilsin. 
 
Dastlabki so’zni shifrlash uchun quyidagi qadamlarni bajarish lozim. 
 
1-qadam.  Dastlabki  so’zning  alfavitdagi  xarflar  tartib  raqami  ketma-ketligiga  mos  son 
ekvivalentini aniqlash. 
 
  
T
e
= <1,10,12,1,14,1> 
 
2-qadam. A matrisani V
1
={1,10,12} va V
2
={1,14,1} vektorlarga ko’paytirish. 
S
1
=
156
97
137
12
*
5
10
*
9
1
*
6
12
*
2
10
*
7
1
*
3
12
*
8
10
*
4
1
*
1
12
10
1
5
9
6
2
7
3
8
4
1









 
S
2
=
137
103
65
1
*
5
14
*
9
1
*
6
1
*
2
14
*
7
1
*
3
1
*
8
14
*
4
1
*
1
1
14
1
5
9
6
2
7
3
8
4
1









 
 
3-qadam. Shifrlangan so’zni ketma-ket sonlar ko’rinishida yozish. 
T
1
=<137,97,156,65,103,137> 
 
Shifrlangan so’zni deshifrlash quyidagicha amalga oshiriladi: 
1-qadam. A matrisaning aniqlovchisi hisoblanadi: 


129 
 
A=




115
414
299
9
*
2
*
1
5
*
3
*
4
6
*
7
*
8
8
*
9
*
3
6
*
2
*
4
5
*
7
*
1
5
9
6
2
7
3
8
4
1











 
|A|=-115 . 
 
2-qadam.  Har  bir  elementi  A  matrisadagi  a
ij
  elementning  algebraik  to’ldiruvchisi  bo’lgan 
biriktirilgan matrisa A* aniqlanadi. 
33
22
31
23
22
21
13
12
11
=
А*
a
a
a
a
a
a
a
a
a
 
a
11
(-1)
1+1
(7*5-2*9)= + (17) 
a
12
(-1)
1+2
(3*5-2*6)= - (3) 
a
13
(-1)
1+3
(3*9-6*7)= + (-15) 
a
21
(-1)
2+1
(4*5-8*9)= - (-52) 
a
22
(-1)
2+2
(1*5-8*6)= + (-43) 
a
23
(-1)
2+3
(1*9-4*6)= - (-15) 
a
31
(-1)
3+1
(4*2-8*7)= + (-48) 
a
32
(-1)
3+2
(1*2-8*3)= - (-22)                                              
a
33
(-1)
3+3
(1*7-4*3)= (-5) 
A*=
5
22
48
15
43
52
15
3
17





 
 
 3-qadam. Transponirlangan matrisa A
t
 aniqlanadi. 
A
t
=
5
15
15
22
43
3
48
52
17





 
 
4-qadam. Quyidagi formula bo’yicha teskari matrisa A
-1
 hisoblanadi: 
 
  
A
-1
=
A
A
t
 
 
Hisoblash natijasida quyidagini olamiz. 


130 
 
A
-1
=
115
5
115
15
115
15
115
22
115
43
115
3
115
48
115
52
115
17




 
 
5-qadam.B
1
 va V
2
 vektorlar aniqlanadi: 
B
1
=A
-1
S
1
;      B
2
= A
-1
S


12
10
1
115
1380
115
1150
115
115
115
780
1455
2055
115
3432
4171
411
115
7488
5044
2329
115
156
*
5
)
97
*
15
(
137
*
15
115
)
156
*
22
(
97
*
43
137
*
3
115
156
*
48
)
97
*
52
(
137
*
17
156
97
137
115
5
115
15
115
15
115
22
115
43
115
3
115
48
115
52
115
17
=
B1



























 
B
2
=
1
14
1
137
103
65
115
5
115
15
-
115
15
115
22
115
43
115
3
115
48
115
52
115
17





 
 
6-qadam. Rasshifrovka qilingan so’zning son ekvivalenti T
e
=<1,10,12,1,14,1> simvollar bilan 
almashtiriladi. Natijada dastlabki so’z T
0
= hosil bo’ladi. 
 
Ishni bajarish uchun topshiriqlar 
1.  “Telekommunikasiya”  sӯzini  quyida  keltirilgan  kalit  yordamida  analitik  usul  yordamida 
shifrlang. 
                                     A=
3
0
5
8
4
1
7
6
2
 
2.  Analitik usulning ӯrin almashtirish usullaridan farqini tushuntiring. 
NAZORAT SAVOLLARI 
1.  O’rinlarni almashtirish usullari; 
2.  Analitik usullarning tahliliy natijalarini keltiring. 
3.  Analitik usullarning qadamma – qadam izohlang. 
 
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 
1.  Ўзбекистон Республикасининг:  «Кадрлар тайёрлаш миллий дастури тўғрисида»ги 
Қонуни. Т., 1997. 
2.  Ўзбекистан Республикаси қонуни. «Ахборотлаштириш тўғрисида»// «Халқ сўзи»,  11 
февраль 2004 й. 
3.  С.К. Ғаниев,  М.М. Каримов,  К.А. Ташев   Ахборот  хавфсизлиги.            “ALOQACHI” – 
2008.-381 бет. 
4.  В. Ф. Шаньгин  Комплексная защита информации в корпоративных системах.    Москва 
ИД   “ФОРУМ” – ИНФРА-М   2010.-591 с.     


131 
 
10-AMALIY MASHG’ULOT Mavzu: Windows 7 OT ni xavfsiz ishlashi uchun OTda 
«Foydalanuvchilar qayd yozuvlarini yaratish va sozlash» 
 
Kirish: Hozirgi kunda xavfsizlik masalasi birinchi o’ringa qo’yilmoqda. Bu esa kompyuter 
foydalanuvchilari uchun murakkab himoya tizimini ishlab chiqishni talab etmoqda. Bir kompyuterdan 
bir necha foydalanuvchi foydalanishi va bunda bir biriga xalaqit bermasligini ta’minlash ishi yo’lga 
qo’yilmoqda.  
Ishdan maqsad: Windows 7 operasion tizimida foydalanuvchilar qayd yozuvlarini yaratish va 
sozlash bo’yicha amaliy ko’nikmalar hosil qilish. 
Kerakli jixozlar: Kompyuter, Windows 7 OT, printer, daftar, A4 formatdagi oq qog’oz.   
Qisqacha nazariy ma’lumot: 
Foydalanuvchining  qayd  yozuvi  bu  -  Windows  OT  da  foydalanuvchini  aniqlaydigan  barcha 
malumotlardan  tarkib  topgan  yozuv  .Bu    malumotlarga  OT  ga  kirish  uchun  zarur  bo’ladigan  
foydalanuvchi  nomi  va  paroli,  guruh  nomi,  ya’ni  foydalanuvchi  qaysi  guruh  a’zosi  yekanligi, 
shuningdek  OT  da  ishlashdagi    huquq  va    ruxsatlari  va    uning  resurlaridan  foydalanishlar  kiradi. 
Windows 7 Professional va odddiy serverlarda foydalanuvchi qayd yozuvlari «Lokalnыye polzovateli i 
gruppы»  mexanizmi  yordamida  boshqariladi.  Windows  Server  da  foydalanuvchi  qayd  yozuvlarini 
boshqarishda  «Active  Directory»  dan  foydalaniladi.  «Active  Directory»    bu  tarmoq  resurslari  ya’ni 
foydalanuvchilar,  kompyuter,  printerlar  haqidagi  ma’lumotlar  saqlanuvchi  va  ularni  boshqarish 
imkonini beruvchi markazlashtirilgan ma’lumotlar bazasi. 
 
Windows 7 o’rnatilgandan keyin 2 ta foydalanuvchi qayd yozuvlarida yaratiladi va ularning 
har biriga tegishli imtiyozlar(imkoniyatlar) va cheklovlar belgilangan bo’ladi. 

Download 7,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   221   222   223   224   225   226   227   228   ...   488




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish