A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a

Oddiy archa (Juniperus com m unis L.) 
bo‘yi 
12-18 
m, diametri 
25-
40 
sm keladigan, shox-shabbasi tuxumsimon daraxt. Po‘stlog‘i qizg‘ish 
sariq rangda yoki qo‘ng‘ir kul rangda, yupqa po‘st tashlab turadi. Kurtaklari
0,3 
sm bo‘lib, tangachasimon ninabarglar bilan qoplangan. Novdalari 
ingichka, uch qirrali. Ninabarglari qirrali, novdada 
3 
tadan bo‘lib, doira 
shaklida joylashadi. Ninabarglarining yuz tomonida yoriqchalar va mum 
qavati bo‘lganligidan oqish ko‘rinadi, orqa tomoni yaltiroq, b o ‘yi 
1-1,5 
sm, 
eni 
0,6-1,5 
sm gacha bo‘lib, tubi bo‘g ‘imli. Ninabarglari daraxtda 
4 
yilgacha 
saqlanadi. Oddiy archa bir uyli, ayrim jinsli. Changchi qubbalari boshoq 
shaklida, sarg‘ish bo‘lib, soxta tangachalardan tuziladi, bu tangachalar 
ichida 
3-7 
tadan changdon bor. Qubbalar kuzda hosil bo‘ladi, oval shaklda, 
bo‘yi 
3-4 
mm sariq rangda. Urug‘chi qubbalari yashil kurtakka o ‘xshaydi va 
uchta oqish urug‘kurtakli bir nechta tangachadan iborat bo‘lib, bir yil ilgari 
hosil bo'ladi.
Oddiy archa aprel oyida changlanadi. Urug‘chi qubbalari shamol 
vositasida changlanadi. 
Urug‘chisi 
urug‘langandan 
keyin 
urug‘ 
tangachalar o ‘zaro qo‘shilib o ‘sib, shirali qubba - «yumshoq meva» 
hosil qiladi. Kelgusi yili qubbalar etli b o ‘lib yetilib, havorang qavatga 
o‘ralib oladi va qora ko‘kish rangga kiradi.
Qubbasi 
1-3 
urug‘li, yashil-qo‘ng‘ir rangli, smolali, shirin etli 
bo‘ladi. Qubba ikkinchi yili yetiladi. Urug‘i cho‘zinchoq, qalin po‘stli, 
uchi qirrali, qo‘ng‘ir rangda, smolali bezlari bor. Bo‘yi 
3,5-5 
mm, eni 
2-
3 
mm. 
1000 
dona urug‘ining vazni