A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a

TAKSODIY (TAXODIUM) TURKUMI
Bu turkumning 
3 ta turi bo‘lib, ular Shimoliy Amerikaning sharqiy
janubiy hududlarida tarqalgan,shulardan 
biri-botqoq sarvisi manzarali
daraxt bo‘lib, k o‘kalamzorlashtirishda foydalanish uchun istiqbolli tur
hisoblanadi.
Oddiy taksodiy yoki botqoq sarvisi (Taxodium distichum Rich.)
bo‘yi 30 metrga yetadigan daraxt. Tanasi qo‘ng‘ir-qizil rangda, tubi
qirrali. Yoshligida shox-shabbasi piramida shaklida, katta yoshida keng
yumaloq b o ‘ladi. Shoxlari yoyilib yoki egilib o ‘sadi. Ninabarglari
mayin, bo‘yi 9-15 mm, eni 1-2 mm, yashil-sarg‘ish rangda bo‘lib,
ingichka novdalarda joylashadi va shu novdalar bilan birga to‘kiladi. Bu
daraxt bir uyli.
Changchi to ‘pguli boshoqsimon tuzilib, spiral shaklda joylashgan
changdonlardan iborat, urug‘chi to‘pguli esa novdalar uchida bittadan
yoki ikkitadan bo‘lib joylashadi. Tangachalari cherepitsasimon tuzilgan
bo‘lib, har qaysisida 2 tadan urug‘ rivojlanadi.
Qubbasi 2-3 sm, shar yoki ellipssimon shaklda to‘q-qo‘ng‘ir rangda
bo‘lib, kalta novdalarda joylashadi, ularda tangachasimon qalin
ninabarglar joylashadi. Qubba birinchi yili yetiladi. Urug‘i mayda (15
mm) qobig‘i dag‘al. Bu daraxt urug‘idan yaxshi ko‘payadi, yorug‘sevar
bo‘lib, semam tuproqlarda yaxshi o ‘sadi. Ohakli tuproqda yaxshi
o ‘smaydi, u quyosh nuri ta’siridan zararlanadi. Havoning ifloslanishiga
chidamaydi, sekin o ‘sadi, ammo uzoq yashaydi.
Botqoq sarvisi Shimoliy Amerikaning janubi-sharqiy qismida keng
tarqalgan. U asosan daryo va dengiz qirg‘oqlarida o ‘sadi. Qora dengiz
atrofidagi hududlarda, jumladan Kavkazda ko‘p ekiladi. 0 ‘zbekistonga
introduksiya qilingan.
QARAG‘AYDOSHLAR (PINACEAE) OILASI