A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a

32-rasm. M adaniy bodomzorlar.

---

33-rasm. Bodom mevalari.
Achchiq bodom (A m ygdalus bucharica K orsh.) Asosan Pomir - 
Oloy va Markaziy Tojikistonda tarqalgan. Barcha ekspozitsiyadagi tog‘ 
yonbag‘irlarida toshli, shag‘alli tuproqlarda, ko‘chkilarda 500-2300 m 
dengiz sathidan balandliklarda ko‘plab o ‘sadi. U asosan archa, zarang, 
xandon pista bilan birgalikda o ‘sadi, qurg‘oqchilikka chidamli. Shu 
sababli ushbu bodom turi o ‘rmon melioratsiyasi uchun istiqbolli tur 
hisoblanadi. Mevasining m ag‘zi achchiq, 53 % moy mavjud. Balandligi
5 - 7 m gacha bo‘lib, b a ’zan 1,5 - 2 m balandlikdagi buta ko‘rinishida 
ham o ‘sadi. Barglari cho‘zinchoq, keng lansetsimon. Fevral oxirida 
barglari yozilmasdan ju d a erta gullaydi. Mevalari uzunchoq 3,5 sm 
gacha.
Hosildorligi 100 grammdan 5 kg gacha b o ‘ladi. Ildiz tizimi 
tuproqning 1 metrlilik qatlamida rivojlanadi, 2 metrdan ortiq 
chuqurlashmaydi. Ildizi barcha kserofit o‘simliklamiki kabi birinchi 
yildayoq 80 - 150 sm gacha o ‘sadi. Juda qurg‘oqchilikka chidamli, 
sovuqlardan zararlanmaydi. Tabiatda asosan urug‘lari orqali ko‘payadi.
Achchiq bodom asosan yirik bodom navlari uchun payvandtag 
vazifasini bajaradi, hatto unga shaftoli va olxo‘ri payvand qilish 
mumkin.
Bodomcha (A m ygdalus spinosissima Bunge) Markaziy Osiyoda 
to g ‘laming quyi qismida 300 - 1500 m dengiz sathidan balandliklarda 
toshloq, tuprog‘i kam yerlarda ko‘plab o‘sadi. Qurg‘oqchilikka,qish 
sovuqlariga chidamli, asosan Pomir - Oloy va G ‘arbiy Tyan-Shanda

---

keng tarqalgan. Ushbu bodom turi sanoat ahamiyatiga ega emas, o ‘rmon 
melioratsiyasida foydalanish mumkin. 2-3 metrgacha balandlikka ega 
buta, novdalari och-kulrang, barglari lansetsimon. Mevalari och 
jigarrangda, mag‘zi achchiq, bitta butadan 50-400 g hosil olish mumkin.
Urug‘idan ko‘payadi, k o ‘chirib o‘tkazilishni yoqtirmaydi, shuning 
uchun doimiy joyiga urug‘ ekish yo‘li bilan ko‘paytiriladi.