A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a

Kul rang yong‘oq (Juglans .cinerea L.) 
katta daraxt, p o ‘stlog‘i 
bo‘yiga yorilgan, kul rangda. Novda kurtaklari va barglari tukli. Barglari 
toq patsimon, bo‘yi 50-70 sm, undagi bargchalaming cheti mayda 
tishchali. Urug‘chi gullari 6-8 tadan b o iib joylashib, to ‘p gul hosil 
qiladi. Mevasi cho‘zinchoq, yong‘og‘i o ‘tkir uchli, qo‘ng‘ir jigarrangda, 
cho‘tir. U ru g i mayda, lekin sermoy.
Bu yong‘oq Shimoliy Amerikaning sharqiy qismida tarqalgan. 
MDH da xushmanzara daraxt sifatida ekiladi, sovuqqa chidamli,

---

soyasevar. U o ‘rmon va o ‘rmon-dasht mintaqalarida yaxshi o‘sadi. Yer 
tanlamaydi. Qurg‘oqchilikka chidamsiz. U 75 yil yashashi mumkin. 
P o ‘stlog‘ida tannid moddasi bor, undan novvoti rang bo‘yoq 
tayyorlanadi. Yong‘og‘i sermoy b o ‘lib, tez buziladi, ya’ni taxir bo‘lib 
qoladi.
Y og‘ochi jigarrangli, texnikaviy xossasi yaxshi, undan faner va 
boshqa duradgorlik asboblari ishlanadi. 0 ‘rmonlami yangilash va 
tuproqni yuvilib ketishidan saqlash uchun ekish tavsiya qilinadi.
GIKORI YO K I K ARIYA (CARUA) TURKUM I
Bu turkumga kiruvchi turlar nihoyatda katta daraxt bo‘lib, bo‘yi 60- 
65 m ga yetadi. Ulaming poyasida o ‘zak bilinmaydi. Tanasining 
p o ‘stlog‘i kul rangda, yosh vaqtida silliq bo‘lib, so‘ng yoriladi va po‘st 
tashlab turadi. Novdalari och jigarrang, shoxlari kul rangda barglari toq 
patsimon, 3-17 tagacha bargchalardan tuzilgan. Ular navbat bilan 
joylashadi, kuzda to‘kiladi. Mevasi avval etli, qalin po‘stli keyin 
y o g ‘ochlanadi. U yetilish oldidan 4 pallaga ajraladi, undan silliq yoki bir 
oz cho‘tir qobiqli yong‘oq ajralib chiqadi. Ba’zi turlari mevasining 
m ag ‘zida 65% gacha moy b o ‘lib, iste’mol qilinadi, boshqa turlarining 
m oyi achchiq, iste’mol qilib b o ‘lmaydi.
Gikori avval sekin, keyin borib tez o‘sadi va katta daraxt bo‘lib 
ketadi. Uning turlari Shimoliy Amerikaning sharqiy qismida tarqalgan. 
U MDH da ko‘p ekiladi. Y og‘ochining o ‘zagi va o ‘zak tevaragi tiniq va 
to ‘q jigarrangda. Nihoyatda sifatli bo‘lganidan undan g ‘ildirak kegayi va 
halqa yasaladi, qishloq xo‘jaligi mashinasozligida va samolyot qurish 
ham da pishiq buyumlar ishlashda foydalaniladi.
Turkumninig 20 ta turi bor, quyida ulaming ayrimlari ustida 
to ‘xtalib o ‘tamiz.