2021-yil 25-noyabr 2021-yil

Тадқиқот натижалари. 
Мутахассисларнинг таъкидлашича, “...ҳозирги кун-
да жаҳон аграр ва озиқ-овқат бозорларида рақобат муҳити кучайиб бормоқда. 
Айниқса, ҳўл ва қуруқ мевалар, сабзавотлар, қайта ишланган мева-сабзавот маҳ-
сулотлари, ўсимлик ёғи, ун ва ун маҳсулотлари, чой, кофе, цитрус мевалар, сут ва 
гўшт маҳсулотлари бозорларида шундай ҳолатни кузатиш мумкин” [3].
Бугунги кунда сайёрамизда юз бераётган глобал иқлим ўзгариши, об-ҳаво 
шароитларини ноқулай келиши, турли зараркунандаларни кўпайиши ва бошқа 
табиий омиллар қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини етиштириш ҳажмига ўз таъ-
сирини кўрсатмоқда.
Бу эса мавжуд ресурслардан самарали фойдаланишда ресурстежамкор ин-
новацион технологиялардан қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришининг глобал 
иқлим ўзгариши салбий оқибатларига мослашиб борувчи ишлаб чиқариш ва 
локоматив агрохизматлар бозорини шакллантиришни талаб этади. 

---

37
Озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлашда агрохизматлар бозорини ривож-
ланиши бевосита қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари етиштирувчилари ва ис-
теъмолчилари ўртасидаги иқтисодий муносабатларни тўғридан-тўғри амалга 
ошириш механизмларини жорий этилиши, икки томонлама манфаатдорликни 
таъминлаш, илм-фан ютуқларини кенг татбиқ этиш, олим ва мутахассисларнинг 
фикр-мулоҳазалари, тўпланган тажрибалар асосида хулоса ва тавсиялар ишлаб 
чиқишни талаб этади. 
Шу боис, қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришини изчил ривожлантириш, 
мамлакатлар озиқ-овқат хавфсизлигини янада мустаҳкамлаш, экологик тоза 
маҳсулотлар ишлаб чиқаришни кенгайтиришда агрохизматлар бозорини риво-
жлантириш долзарб вазифалардан бири ҳисобланади. 
Таҳлиллар. 
Сўнгги йилларда мамлакатда аграр бозор соҳаси фаол ислоҳ 
қилинмоқда. Мазкур тармоқда бошқарув тизимини такомиллаштириш, давлат 
томонидан қўллаб-қувватлашнинг самарали механизмларини жорий этиш, коо-
перацияни йўлга қўйиш, замонавий ресурс тежамкор технологияларини жорий 
қилиш, қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари экспорти ҳажмини ошириш мақсадида 
қатор фармон ва қарорлар қабул қилинди.
Ўзбекистон географик жиҳатдан барча ташқи бозорлардан узоқ масофада 
жойлашган. Бу дегани, маҳсулотни истеъмолчиларга етказиб бериш харажатла-
ри, яъни логистика харажатлари доим юқори бўлади. Шу сабабли, арзон нархда-
ги маҳсулотларни экспорт қилишнинг маъноси йўқ – даромадли экспорт учун 
маржа етарли даражада бўлмаслиги мумкин. Бундан ташқари, мамлакатда ишчи 
кучининг етарлилигидан ҳам фойдаланиш лозим – ҳосил йиғим-терим жараёни 
қанчалик меҳнатталаб ва харажатли бўлса, Ўзбекистоннинг ушбу маҳсулотни 
экспорт қилиш имконияти шунчалик юқори бўлади.
Аграр тармоқда аграр бозорни шакллантиришда ҳудуднинг қайси турдаги 
қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари етиштиришга (экинлар экишга) ихтисослаш-
гани, табиий-иқлим шароитлари, экин майдонлари ҳажми, қишлоқ хўжалиги 
экинлари таркиби, мулкчилик ва хўжалик юритиш шакллари ва бошқа шу каби 
омиллар ҳисобга олиниши лозим. 
Аграр бозорда хизмат кўрсатувчи корхоналарнинг сони кўпайиши, бозо-
рида рақобат пайдо бўлиб, хизматлар сифати ортишига олиб келади ва бу бо-
зорнинг маълум қонунияти ҳисобланиши боисдан, ушбу қонуниятдан унумли 
фойдаланиш талаб этилади. Шу билан бирга аграр бозорни ривожланишида 
давлатнинг рағбатлантирувчи дастакларининг ўрни беқиёс ҳисобланади.