1-Modul. Psixologiya predmeti 1-mavzu. Psixologiya fanining predmeti va rivojlanish tarixi. Reja

Iqtisodiyot bilan psixologiyaning o`zaro aloqasi va hamkorligi XX asrning yangiliklaridan 

bo`lib,  ayniqsa,  bozor  munosabatlariga  bosqichma-bosqich  o`tish  sharoitida  iqtisodiy  ong  ham 

iqtisodiy xulqning o`ziga xos namoyon bo`lish qonuniyatlarini o`rganishda ikkala fanga xizmat 

qiladi.  

Birinchi  Prezident  I.A.Karimov  mustaqillikning  dastlabki  yillaridanoq  fuqarolarning 

birinchi  navbatda  onglarida  yangicha  iqtisodiy  tafakkurni  shakllantirishning  jamiyat  iqtisodiy 

taraqqiyotidagi ahamiyatiga e`tiborni qaratgan edilar. Demak, yangi davr shaxsni tarbiyalash va 

uning jamiyatga moslashuvi masalasida psixologiya iqtisodiyot fanida qo`lga kiritilgan yutuqlar, 

yangiliklar va iqtisodiy samaraga erishish amaliyotlarini hisobga olsa, iqtisodiyot o`z navbatida 

islohotlarning  ob`ekti  hamda  sub`ekti  bo`lmish  inson  olamidagi  barcha  psixologik 

o`zgartirishlarni aniqlash, tahlil qilish va shu asnoda bashorat qilish vazifalarini yechishi kerak. 

Bundan  tashqari  menejment,  marketing  boshqaruvi  sohasidagi  har  bir  izlanish  hoh  u  iqtisodchi 

tomonidan  amalga  oshiriladimi,  hoh  psixologlar  tomonidanmi,  baribir  ishlab  chiqarishning 

samaradorligini  oshirishda  shaxsning  individual  qobiliyatlarini  inobatga  olish  insonlar 

o`rtasidagi  o`zaro  munosabatlarning  sirlarini  mustahkamlash  bilan  inson  resurslari  masalasiga 

to`g`ri,  odilona  yondashishni  taqozo  etadi.  Bu  esa  o`z  navbatida  shaxs  va  guruhlar 

psixologiyasini  bilish  va  ishlab  chiqarishning  iqtisodiy  omillarini  odam  qobiliyatiga 

muvofiqlashtirishni nazarda tutadi. 

Psixologiyaning  tabiatshunoslik  bilan  aloqasining  tobora  mustahkamlanishiga  quyidagi 

omil  asosiy  sabab  bo`lgan.  Bu  jarayon  XIX  asrning  ikkinchi  yarmida  boshlangan  edi. 

Eksperiment metodining G.Fexner tomonidan fanga joriy etilganligi ana shu jumladan bo`lib, bu 

I.  M.  Sechenovning  "Bosh  miya  reflekslari  kitobi  bosmadan  chiqqanidan  keyin  ayniqsa  keng 

tus  olgan  edi.  Bu  kitobda  psixik  hodisalar  ham  huddi  odam  organizmining  boshqa  barcha 

funksiyalari kabi tabiiy hodisalar ekanligi, ular sababsiz yuz bermasdan, balki nerv sistemasining 

reflektor aks etishi faoliyati natijasi ekanligi ko`rsatib berilgan edi. I.M. Sechenovning reflektor 

nazariyasi  psixologik  bilimlarning  tabiiy-ilmiy  negizini  tashkil  etadi.  Bu  nazariya  keyinchalik 

I.P.Pavlovning  shartli  reflekslar  haqidagi  ta`limotida  uning  shogirdlari  L.A.Orbeli  P.K.Anoxin 

K.M.Bikov, N.I.Krasnogorskiylarning asarlarida, shuningdek, A.A.Uxtomskiy N.A.Bernshteyn  

I.S.Beritashvili  va  boshqalarning  asarlarida  yanada  rivojlantiriladi.  hozirgi  paytda 

psixologiya  fanining  tabiiy-ilmiy  jihatdan  bu  xilda  asoslanganligi  olimlar  tomonidan  miya 

faoliyatining 

neyrofiziologik 

mexanizmlari 

o`rganilayotganligi 

hisobiga 

tobora 

kuchaytirilmoqda.  Shu  tariqa  psixik  faoliyatning  murakkab  fiziologik  mexanizmlari  tizimini 

tadqiq qilish  borasidagi  yutuqlar psixologiya bilan tabiatshunoslik o`rtasidagi  aloqalarning aniq 

natijasi qsifatida yuz beradi. 

Hozirgi zamon psixologiyasining asosiy muammolarini tadqiq qilishda buyuk tabiatshunos